Het handelingskader is opgesteld nadat er als gevolg van de Oekraïne crisis steeds meer problemen ontstonden met grote prijsstijgingen en schaarste aan producten. Hierdoor leken aannemers in de problemen te komen doordat zij de sterk gestegen prijzen niet konden doorberekenen of dat opdrachtgevers die afwezen. Voor een aantal brancheorganisaties uit de infrasector was dit reden om in gesprek te gaan met een vertegenwoordiging van de opdrachtgevers om tot een afspraak te komen.
Deze gesprekken hebben geresulteerd in het nieuwe handelingskader dat door alle partijen wordt onderschreven. Kom je er als cumelaondernemer bij gesprekken over gestegen kosten niet uit met de opdrachtgever, dan kun je hem verwijzen naar deze afspraken. Het handelingskader zelf (zie bijlage) bevat een groot aantal tips hoe je dit bespreekbaar kunt maken. Het is ook aangeboden aan en onderschreven door gemeenten, waterschappen en provincies en is dus de basis voor het maken van afspraken over prijsstijgingen. Het is echter ook een prima vertrekpunt voor onderhandelingen met andere opdrachtgevers zoals bijvoorbeeld netbeheerders, projectontwikkelaars of hoofdaannemers. Zo wist Cumela bijvoorbeeld een projectontwikkelaar succesvol te wijzen op de ‘Excedentregeling’, waardoor deze op zijn beurt alsnog over gestegen kosten met een gemeente in gesprek kon gaan. De Cumelaondernemer die voor de projectontwikkelaar werkte plukte daar de vruchten van. Heb jij ook hulp nodig om dit gesprek goed voor te bereiden of weigeren opdrachtgevers mee te werken, dan helpt Cumela je graag.
Beheersing en verrekening prijswijzigingen:
Een belangrijke conclusie van de partijen die aan het handelingskader hebben gewerkt is dat in wettelijke bepalingen en branchegebruikelijke algemene voorwaarden UAV (-GC) en aanbestedingsmethodiek (RAW) al veel is geregeld. Echter, dit is helaas niet altijd bekend en/of wordt regelmatig niet, of niet juist, toegepast. Voor beheersing en verrekening van prijswijzigingen komen de volgende drie instrumenten aan bod:
1: Indexering (prijsontwikkeling naar de toekomst toe)
Met een Indexeringsregeling wordt een periodieke aanpassing van alle overeengekomen eenheidsprijzen/de aannemingssom voor nog uit te voeren werkzaamheden afgesproken. Indexering is met name voor meerjarige (onderhouds)werkzaamheden van belang, zeker nu je bij inschrijving prijzen niet goed en niet ver vooruit in kunt schatten en gemiddelden uit het verleden te weinig houvast bieden om een realistische kosteninschatting te maken.
Let op:
- Er zijn verschillende indexeringsregelingen waarbij kostenontwikkeling van lonen, materiaal en materieel inzichtelijk worden gemaakt. Een in de infra bekende en de meest gangbare indexering is op basis van de openbaar toegankelijke CBS GWW index, categorie 42/43 (GWW gemiddelde van diverse ‘deelgebieden’, zie Tabel 1, was in oktober 2022 14,9% hoger dan oktober 2021).
- De indexeringsregelingen zelf bevatten geen drempels voor indexering.
2: Risicoregeling (verrekening prijsontwikkeling achteraf)
Een Risicoregeling wordt gebruikt om periodiek met terugwerkende kracht prijsontwikkelingen te verrekenen die hebben plaatsgevonden op reeds uitgevoerde werkzaamheden. Dat gebeurt op basis van indexcijfers die per (product) categorie periodiek (maandelijks) worden vastgesteld.
De bekendste risicoregeling in de infra is de Risicoregeling GWW 1995 van CROW. Deze maakt deel uit van de Standaard RAW paragraaf 01.04. (indien niet van toepassing verklaard, stel een vraag!) Verrekening werkt uiteraard twee kanten op, het kan dus leiden tot bij- óf terugbetaling. Het toepassen ervan beperkt daardoor het risico dat voor opdrachtnemers en opdrachtgevers ontstaat door wijzigingen in loonkosten, prijzen van brandstoffen en bouwstoffen. (Zie Tabel 2: diesel was in augustus 2022 34,6 % duurder dan 1 jr eerder.)
Let op:
- bij toepassing van de risicoregeling moet een percentage brandstof en loon van de aanneemsom vooraf overeen worden gekomen. Voor werk in de cumelasector wordt met name het brandstofaandeel vaak te laag ingeschat.
- Een productgroep plantmaterieel ontbreekt in deze regeling.
- In de praktijk worden indexen uit de risicoregeling nog wel eens gebruikt voor aanpassing van prijzen naar de toekomst. Daarvoor is een risicoregeling niet bedoeld en niet geschikt.
3: Onvoorziene/kostenverhogende omstandigheden (Excedentregeling)De gevolgen van (o.a.) de Oekraïnecrisis geven een wettelijke basis om met je opdrachtgever over onvoorziene/kostenverhogende omstandigheden in gesprek te gaan. Zowel in de wet (art. 7:753 BW) als in branchegebruikelijke algemene voorwaarden zoals de UAV 2012 (par 47) en de UAV GC 2005 (par. 44) is bepaald hoe om te gaan met verrekening hiervan. De Excedentregeling kan ook naast de toepassing van indexering- en risicoregelingen aan de orde zijn.
Let op:
- het gaat hierbij om kostenverhogende omstandigheden die: 1 de aannemer niet kunnen worden toegerekend, 2 niet voorzienbaar waren bij inschrijving op het werk en 3 leiden tot vergoeding naar redelijkheid en billijkheid.
- voor verrekening is tijdige melding nodig.
Leverantieproblematiek
Naast prijsstijgingen kampt de sector ook met leverantieproblemen van diverse bouwstoffen. Daarom bevat het handelingskader ook goede aanknopingspunten om afspraken te maken over beheersing van vertraging(srisico’s).
Aanleiding en betrokken organisaties
Het opstellen van het handelingskader kwam voort uit de in mei ondertekende “Intentieverklaring Samen doorbouwen in onzekere tijden” Minister de Jonge verzocht de betrokken opdrachtgevers en opdrachtnemers dit uit te werken naar een sectorspecifiek handelingskader. Cumela deed dit samen met de Vereniging van Waterbouwers, MKB INFRA en Bouwend Nederland. Vanuit opdrachtgevers is aan de overlegtafel deelgenomen door de waterschappen Delfland, Hunze en Aa’s, de provincies Overijssel en Gelderland en de gemeente Amsterdam tezamen met BIZOB (Inkoop & Contractmanagement gemeenten en publieke organisaties Oost-Brabant).
Hulp nodig?
Neem contact op met de Cumela Ondernemerslijn:
E-mail: [email protected]
Telefoon: (033) 247 49 99
