Vijf keer emissiebeperking stimuleren

1. CO2-prestatieladder niveau 3 voor MKB goed genoeg
Steeds meer gemeenten en andere aanbestedende diensten schrijven CO2-prestatieladder niveau 5 voor om te mogen inschrijven. Ook wordt niveau 5 steeds vaker met een hogere fictieve korting beloond dan niveau 3. Voor een MKB-bedrijf leveren niveau 4 en 5 echter nauwelijks tot geen milieuwinst op. Het is dan ook onterecht om dit bij een MKB-bedrijf te belonen of te stimuleren. Dit vraagt om enige uitleg:

• Cumelabedrijven zijn MKB-bedrijven. Zij staan erom bekend dat ze de meeste werkzaamheden voornamelijk met eigen mensen en machines uitvoeren.
• Tot niveau 3 gaat de prestatieladder over te nemen maatregelen die betrekking hebben op de eigen organisatie, dus eigen mensen en machines.
• Niveau 4 en 5 van de CO2-prestatieladder hebben vooral betrekking op inkoop en inhuur. Dat doen MKB-bedrijven weinig tot niet. Ze hebben daar dus ook geen invloed op.
• Veel MKB-bedrijven vallen onder de categorie ‘klein bedrijf’ in de zin van de CO2-prestatieladder. Voor deze bedrijven gelden een aantal vrijstellingen bij niveau 4 en 5.
• Een MKB-bedrijf met niveau 4 of 5 neemt weinig tot geen extra CO2-reducerende maatregelen ten opzichte van niveau 3. Het levert dus geen extra milieuwinst op.
• Het bezwaar hiertegen is dan ook louter principieel van aard: met niveau 4 en 5 wordt iets voorgeschreven aan MKB-bedrijven wat alleen lasten verhogend werkt, zonder dat het bijdraagt aan een beter milieu.
• MKB-ondernemers die zeggen dat het halen van niveau 5 geen probleem is, doen dit voornamelijk uit commerciële overwegingen. Er wordt een afweging gemaakt van de kosten en de baten. Er wordt voorbijgegaan aan het feit dat er geen sprake is van milieuwinst.
• Hoewel het flink wat moeite en geld kost, is het met een goed en kostbaar adviesbureau in de hand ook voor een MKB-bedrijf inderdaad haalbaar.
• Een individuele MKB-ondernemer is echter vaak te bang om dit soort belangrijke opdrachtgevers kwijt te raken. Daarom maken MKB-bedrijven niet snel bezwaar aan het adres van een gemeente.
• Het ongenoegen hierover spreken ze echter wel uit aan de brancheorganisatie Cumela. Daarom gaan wij namens onze achterban in gesprek met opdrachtgevers die dit soort onrealistische eisen stellen. De consequenties van het voorschrijven of belonen van niveau 5 voor MKB-bedrijven kunnen tweeledig zijn:
• MKB-bedrijven behalen niveau 4 of 5, boeken geen extra milieuwinst en berekenen de hogere kosten door aan de gemeente.
• MKB-bedrijven behalen geen niveau 4 of 5, het aantal inschrijvers neemt af, waardoor de prijzen stijgen. Aannemers die het werk maken, huren bestaande MKB’ers in tegen scherpe tarieven. Ingehuurde partijen hoeven geen CO2 reductie-inspanningen te leveren, louter inzichtelijk te maken hoeveel brandstof en elektriciteit ze gebruiken. Voor een onderaannemer of ingehuurde partij is de marge kleiner. Die heeft dus minder financiële ruimte om het werk tot in de puntjes te verzorgen. De afstand tussen opdrachtgever en uitvoerende partij wordt groter. Ondanks de kostenverhoging wordt er geen milieuwinst geboekt en staat de kwaliteit van het werk onder druk.

Cumela adviseert daarom aan aanbestedende diensten om van MKB-bedrijven maximaal CO2- prestatieladder niveau 3 te vragen.

2. Praktijkrijpe maatregelen stimuleren én monitoren
Ook zonder certificering kan een bedrijf worden gestimuleerd m emissies te beperken. Het vergt wel meer inspanningen en kennis van een opdrachtgever. Die zal in gesprek moeten gaan met de markt om zich te verdiepen in de mogelijke praktische maatregelen die bijdragen aan milieuwinst. Juist door de ondernemer projectspecifieke maatregelen te laten nemen, wordt échte milieuwinst geboekt. Naast CO2 zijn dan natuurlijk ook NOx en fijnstof belangrijke parameters. Beproefde en bewezen maatregelen zijn onder andere:

• alternatieve (projectspecifieke) werktechnieken;
• hybride machines (let op verschillende technieken);
• elektrisch handgereedschap en groter gereedschap;
• volledig elektrische machines, nog beperkt leverbaar;
• start-stopsystemen, voorverwarming en standkachels;
• bandenspanning en rijplaten;
• tijdig onderhoud machines;
• training Het Nieuwe Draaien.

Bij het maken van afspraken hoort ook het erop toezien dat dit gebeurt. Administratief bewijs en een steekproefsgewijze controle horen daarbij.

3. Hoe snel gaat technologische innovatie?
Helaas zijn er ook voorbeelden van heel dure elektrische machines die door grote aannemers werden aangeschaft om een aanbesteding te winnen. Het werk werd binnengehaald en de machines staan weer aan de kant. Dat kan en mag niet de bedoeling zijn. Innovatie stimuleren is heel goed, maar het belonen van eendagsvliegen of prototypen moet worden voorkomen. Voor opdrachtgevers is het niet eenvoudig om van alle noviteiten op de hoogte te zijn. Regelmatige marktconsultatie en het doen van innovatiecalls zijn goede instrumenten voor opdrachtgevers om voortdurend op de hoogte te blijven van actuele ontwikkelingen.

4. Uitvraag afstemmen op landelijke aanpak
Steeds meer (grote) gemeenten en andere aanbestedende diensten stellen een eigen ambitieniveau vast. Dit terwijl er landelijk, conform het klimaatakkoord, juist wordt gepleit voor standaardisatie. Voor ondernemers is het erg lastig als elke opdrachtgever andere eisen stelt. Daarom adviseren we opdrachtgevers niet zelf het wiel uit te vinden, maar dit samen met hun collega’s af te stemmen op het landelijk beleid.

5. Gedrag is de sleutel tot succes
Cumela neemt actief deel aan de Green Deal Het Nieuwe Draaien. Veel acties in deze Green Deal zijn gefocust op gedrag. Training en educatie van machinisten door trainingen Het Nieuwe Draaien blijken ontzettend effectief en zijn de eerste snelle winst voor het milieu én je portemonnee. Voorwaarde is wel dat dit gedrag als oprechte cultuur in je bedrijf wordt verankerd. Dat lukt niet door één keer een cursus te volgen. Dat verdient continue en voortdurende aandacht. Natuurlijk geef je zelf het goede voorbeeld.

Meer informatie: www.greendealhetnieuwedraaien.nl