Vraag 1. Ik heb een partij van een paar honderd ton grond die is vrijgekomen op een werk. Mag ik die ergens op een andere locatie toepassen?
Om antwoord op deze eenvoudige vraag te geven, moeten we een paar stappen doorlopen. Daarbij zijn het Besluit bodemkwaliteit en de bijbehorende Regeling bodemkwaliteit van belang. Deze regeling is namelijk gericht op het behoud van bodemkwaliteit en het voorkomen van verslechtering van de ontvangende bodem en schrijft voor hoe je moet omgaan met grond of bagger.
- Stap 1 is bepalen welke kwaliteit de vrijgekomen grond heeft. Dit kan op verschillende manieren en daarop wordt in vraag 2 van dit artikel antwoord gegeven.
- Stap 2 is vaststellen dat de toepassing ‘nuttig’ is. Je kunt namelijk niet zomaar ergens grond heen brengen zonder dat daarvoor een noodzaak (bijvoorbeeld het verbeteren van de bodemgesteldheid of het bouwrijp maken van een perceel) bestaat. In de Regeling bodemkwaliteit is een overzicht gemaakt van alle nuttige toepassingen.
- Stap 3 is het tijdig melden van de toepassing bij het Meldpunt Bodemkwaliteit (voor toelichting zie vraag 3). Het Meldpunt speelt de melding dan door aan het bevoegd gezag. Dat toetst of de toepassing van de aangemelde partij aan de voorwaarden voldoet en kijkt daarbij naar de kwaliteit van de toe te passen partij en de kwaliteit van de ontvangende bodem.
- Stap 4 is het daadwerkelijk toepassen van de partij en daarbij zijn de juiste begeleidende documenten weer van belang.
De eerste stap is bepalen welke kwaliteit de vrijgekomen grond heeft
Vraag 2. Hoe bepaal je de kwaliteit van grond of bagger?
De kwaliteitsbepaling van grond of bagger kan op een aantal manieren. De partijenkeuring (AP04) en de kwaliteitsverklaringen (productcertificaat of fabrikant-eigenverklaring) zijn de bekendste kwaliteitswaarborgen. Ook kan een bodemkwaliteitskaart van toepassing zijn. Als laatste noemen we hier het (verkennend) bodemonderzoek. Voor het uitvoeren van een onderzoek moet je een erkende instelling inschakelen. Zo’n bedrijf doet vooronderzoek naar de partij of locatie waar grond vrijkomt en bemonstert de grond of bagger op een pakket stoffen dat is omschreven in het juiste monsterprotocol. Vervolgens rapporteert het bureau dit aan de opdrachtgever. De kwaliteit van grond wordt uitgedrukt in kwaliteitsklassen. Deze zijn voor grond achtergrondwaarde (AW), wonen en industrie en voor bagger achtergrondwaarde, A en B. Let bij het gebruik van een keuringsrapport altijd even op de geldigheid. Zeker bij oudere rapporten is bijvoorbeeld PFAS niet onderzocht.
De kwaliteit van de ontvangende bodem wordt uitgedrukt in functieklassen. Dat zijn landbouw/natuur, wonen en industrie. Grond en bagger die aan de achtergrondwaarde voldoen, zijn altijd toepasbaar. Grond die bijvoorbeeld is vastgesteld als klasse industrie is alleen toepasbaar op een locatie die de functie-bodemkwaliteitsklasse industrie heeft. Vaak is dit op een locatie van een zogenaamde grootschalige bodemtoepassing, zoals een geluidswal of talud van een viaduct.
Vraag 3. Waar en wanneer moet ik een melding maken van toepassing van een partij grond?
Het Meldpunt Bodemkwaliteit (www.meldpuntbodemkwaliteit.nl) is de plek waar je een toepassing van grond moet melden. Dit meldpunt is een online-loket voor alle meldingen. Het meldpunt stuurt meldingen door aan het bevoegde gezag van de locatie die is aangegeven. Dit is meestal de gemeente, de omgevingsdienst of de provincie. Een waterschap of Rijkswaterstaat kan in sommige gevallen ook bevoegd gezag zijn. De melding moet minimaal vijf werkdagen voor de toepassing worden gedaan, zodat het bevoegd gezag tijd heeft de melding te beoordelen. Ook de toepassing van schone grond of zand (AW) en tijdelijke opslag (minder dan zes maanden) van grond moet worden gemeld. Je hoeft geen melding te maken in de volgende gevallen:
- Voor partijen schone grond kleiner dan 50 kubieke meter (voor grotere schone partijen moet eenmalig de toepassingslocatie worden gemeld).
- Voor het toepassen van grond die binnen eenzelfde landbouwbedrijf blijft (bijvoorbeeld tarragrond).
- Het verspreiden van baggerspecie uit een watergang op aangrenzende perce(e)l(en).
- Tijdelijke uitname van grond die zonder bewerking op of nabij dezelfde plaats opnieuw wordt aangebracht.
Het is in de bovenstaande gevallen wel belangrijk dat de toepassing aan de voorwaarden van het Besluit bodemkwaliteit voldoet. Via het Meldpunt Bodemkwaliteit kun je ook de juiste begeleidingsdocumenten uitprinten, die voor het transport en bij controle door het bevoegd gezag kunnen worden getoond.
Vraag 4. Hoe kan ik gebruik maken van de bodemkwaliteitskaart?
De bodemkwaliteitskaart wordt door het bevoegd gezag vastgesteld en heeft een geldigheidsduur van vijf jaar, waarna deze opnieuw moet worden geactualiseerd en vastgesteld. Rondom die bodemkwaliteitskaart is de laatste twee jaar met het ontstaan van de PFAS-crisis veel te doen geweest toen bleek dat veel gemeenten geen geldige kaart meer hadden. Let dus goed op dat de gemeente een geldige bodemkwaliteitskaart heeft. Je kunt gebruik maken van deze kaart om binnen dezelfde gemeente grond van A naar B toe te passen. Ook erkennen buurgemeenten vaak elkaars bodemkwaliteitskaart, zodat je grond ook naar een naastgelegen gemeente kunt brengen. Dit is echter geen vanzelfsprekendheid of verplichting. Naast de bodemkwaliteitskaart is ook de Nota bodembeheer van belang. Daarin staan namelijk de voorwaarden voor toepassingen en gebruik van die bodemkwaliteitskaart beschreven. Veel bodemkwaliteitskaarten zijn digitaal beschikbaar via www.bodemloket.nl. Een groot deel van de kaarten is alleen via de gemeente zelf in te zien en het komt zelfs nog regelmatig voor dat je op het gemeentehuis een papieren kaart moet bekijken. Er wordt wel hard gewerkt om dit allemaal te digitaliseren.
Alleen een Grondbank mag partijen van gelijke kwaliteit samenvoegen
Vraag 5. Ik heb van een aantal werken kleine partijen grond op mijn locatie liggen. Mag ik die samenvoegen en dan ergens toepassen?
Samenvoegen van grond mag alleen als je daarvoor als bedrijf bent gecertificeerd volgens de BRL 9335 (erkenning Grondbank). Zonder deze erkenning mag je geen grond samenvoegen. Grond afkomstig van verschillende werken of locaties moet duidelijk gescheiden blijven. Alleen een grondbank mag partijen van gelijke kwaliteit samenvoegen. Grond van verschillende kwaliteit mag nooit worden samengevoegd. Kleine partijen waarvan de kwaliteit niet bekend is, kunnen worden afgevoerd naar een grondbank. De grondbank kan deze partijen innemen, indicatief keuren en na samenvoegen tot 2000 ton met behulp van een partijkeuring weer afzetten. Heel kleine partijen van een paar kubieke meter mogen wel tot een maximum van 25 kubieke meter worden samengevoegd en in één keer naar een grondbank worden gebracht. Wees er dan wel alert op dat er geen duidelijke verontreinigingen in de grond aanwezig zijn.
