"Het is heel mooi voor onze sector dat er een grote som geld wordt uitgetrokken om met grote spoed de natuurgebieden aan te kunnen gaan pakken", zegt Wijnia. Ze reageert daarmee op de stikstofbrief die vrijdag 24 april naar buiten kwam. Daaruit blijkt dat er in 2021 200 miljoen euro beschikbaar komt voor het natuurpakket. Het jaar erop gaat dit omhoog naar 250 miljoen euro in de jaren daarna tot en met 2030 komt er elk jaar 300 miljoen euro beschikbaar.
"Door het uitvoeren van achterstallig onderhoud en het in topconditie brengen van de natuurgebieden zorgen we ervoor dat we zo snel mogelijk weer voldoen aan de eisen uit Brussel." Het zijn werkzaamheden die met name door de cumelasector uitgevoerd worden. Dat er nu meer geld en aandacht voor komt betekent "dat het werkaanbod van onze leden gaat toenemen. Het gaat overigens niet alleen om het plaggen van grond, maar ook om het uitvoeren van maatregelen om uitdroging tegen te gaan."
Effectieve inzet
Toch klinkt er hier ook een valse noot. "Het geld is beschikbaar voor het complete natuurpakket en daaronder vallen ook de opkoop van gronden om bossen aan te planten en nieuwe natuur te vormen. Een kostbare ingreep die amper bijdraagt aan het verbeteren van de bestaande natuurgebieden. De minister wil de kwaliteit van de natuur zo snel mogelijk verbeteren. Om dat te bereiken is het belangrijk je middelen effectief in te zetten. Dat is voor natuurherstel en niet door het aankopen van nog meer grond voor natuur."
Aan de ene kant zet het kabinet in op verbetering van de natuur aan de andere kant wil ze ook voorkomen dat de depositie van stikstof gelijk blijft aan nu. Het kabinet streeft er naar in 2030 in de helft van de stikstofgevoelige natuurgebieden onder de kritische waarde uit te komen. Om de stikstofuitstoot te verlagen komt nog een bedrag van enkele miljarden euro's per jaar beschikbaar. De financiële balans laat zien dat de agrarische sector vooral tot en met 2023 grote stappen moet gaan zetten. Waarbij het kabinet vooral inzet op het terugdringen van het aantal veehouderijbedrijven. In 2022 wordt er zelfs 700 miljoen euro voor uitgetrokken.
Slimmere en andere technieken
"Een trieste ontwikkelingen, ondanks dat het om vrijwillige opkoop gaat", stelt Wijnia over het verminderen van het aantal veehouderijbedrijven. "Veel van onze leden komen van oorsprong uit deze sector en werken daar nog steeds voor. Dergelijke maatregelen komen ook daar hard binnen. Dit zal het op termijn gevolgen hebben voor de agrarische bedrijven die overblijven en daar hebben onze leden wel direct mee te maken. Iets wat ook nog eens genoemd wordt is afwaardering van grond ten behoeve van natuur en (extensieve) landbouw. Wat concreet betekent dat je inzet op minder opbrengst per hectare en dat zal ook weer een negatief effect hebben op de hoeveelheid werk voor onze leden. Veel belangrijker is dat alle bedrijven de emissie verder verminderen. Zo komt er op initiatief van Cumela een innovatieprogramma voor het verdergaand emissiearm aanwenden van mest. Wij zetten in op andere en slimmere technieken, want alleen door het verdunnen van mest gaan we ons doel niet bereiken."
Wel komt er in 2021 (21 miljoen euro), 2022 (42 miljoen euro) en in 2023 (42 miljoen euro) geld beschikbaar voor de melkveehouderij om te investeren in de opslag van regenwater voor het verdunnen van mest. Hans Verkerk, beleidsmedewerker mest bij Cumela, raadt melkveehouders aan om er gebruik van te maken. "Het betekent dat het verdunnen van mest op zandgronden nu niet wettelijk geregeld wordt, maar de ervaring leert dat dit in de periode erna vaak wel gebeurt."
Sowieso gaat Schouten aan de slag om ervoor te zorgen dat er straks geen vergunningen nodig zijn om mest aan te wenden. Zij stelt nu dat er geen handhaving gaat plaatsvinden. Schouten: "om onzekerheid rondom beweiden en bemesten en voor melders zoveel mogelijk weg te nemen, is het mijn inzet en die van de provincies om beweiden en bemesten niet vergunningplichtig te maken. Voor een goede bedrijfsvoering zijn beweiden en bemesten noodzakelijk. Deze lijn zullen wij inbrengen in de verschillende procedures die de komende maanden zullen plaatsvinden."
Gebiedsgerichte aanpak
In de brief wordt verder ingegaan op de manier waarop alles gaat gebeuren en de gebiedsgerichte aanpak. "Het is positief dat met provincies wordt afgestemd wat er gaat gebeuren en dat er geen leegloop /uitverkoop mag zijn van het platteland. Dit wordt gemonitord", zegt Teun Jansen, specialist stikstof binnen Cumela. "Onze leden en werknemers zijn namelijk onderdeel van het buitengebied in Nederland en door een leegkoop komt ons bestaansrecht in gevaar. "
Jansen: "Er wordt aangegeven dat de gebiedsgerichte aanpak maatwerk is. In een deel van de gebieden zal naar verwachting stikstof nog wel de beperkende factor blijven voor de instandhoudingsdoelen en zullen knelpunten de komende periode blijven bestaan. Ondanks dat ook in die gebieden de stikstofbelasting gaat afnemen. In die gevallen moeten de provincies zelf waar mogelijk aanvullende maatregelen nemen om ruimte te creëren voor vergunningverlening." Jansen stelt dat provincies hier niet volledig vrij spel in mogen krijgen. "Cumela wil een gelijk speelveld in Nederland aangaande de regels voor stikstof. Politieke verscheidenheid in verschillende provincies heeft onder het PAS geleid tot grote onrechtmatige verschillen", zegt Jansen.
Geld voor zero emissie mobiele werktuigen
Natuur en landbouw komen uitgebreid aan bod in de Kamerbrief maar ook de industrie, bouw en infra zullen hun steentje moeten bijdragen. Deze sectoren zullen de emissie ook nog stevig terug moeten brengen, met ongeveer een derde ten opzichten van 2018. Wat dat betreft is het pakket wel in evenwicht.
Voor innovatie in de bouw komt er in totaal 25 miljoen euro beschikbaar. In 2020 zal dat 5 miljoen zijn in de twee jaren erop elk jaar 20 miljoen euro. Geld dat naar regionale pilots gaat. "Schouten noemt hier de zero emissie mobiele werktuigen die mee gaan werken aan pilots verdeeld over de komende drie jaar. Iets wat wij via bijvoorbeeld de Groene Koers ondersteunen. Pas als de resultaten daarvan bekend zijn wordt bepaald wat er verder gaat gebeuren. Een goede stap, want we weten nog te weinig om nu al dingen van onze ondernemers te gaan vragen. Doelstellingen moeten wel realistisch blijven. Daarbij roepen wij opdrachtgevers wel op om op deze uitkomsten te wachten en niet nu al in bestekken strengere eisen te gaan stellen", zegt Wijnia.
De stikstofbrief levert gemengde gevoelens op. "Er zitten goede punten in, maar nu moet het nog gaan gebeuren. Wel goed is de samenhang met de maatregelen voor vermindering van de CO2-uitstoot die ook vandaag zijn gepresenteerd. Zo kunnen het stikstofbeleid en het klimaatbeleid elkaar helpen en versterken", sluit Wijnia af.
