Heb je een mondelinge afspraak gemaakt, zoals vaak in het agrarisch loonwerk gebeurt? Dan is er hoogstwaarschijnlijk niets afgesproken over het verrekenen van extra kosten en moet je ook op de onderstaande bepalingen terugvallen.
In gesprek gaan met je opdrachtgever
De beste en makkelijkste oplossing is er via een gesprek met de opdrachtgever samen uitkomen. In het gesprek met je opdrachtgever kan open kaart worden gespeeld over de stijgende inkoopprijzen voor diesel en/of bouwmateriaal. Als de opdrachtgever het verschil niet volledig wil vergoeden, kan worden voorgesteld om de prijsstijging bijvoorbeeld te delen als hier in de overeenkomst geen regeling voor is opgenomen.
Is een vaste aanneemsom afgesproken? Dan behoren prijsstijgingen in beginsel tot het risico van de aannemer. Pas wanneer het om extreme prijsstijgingen gaat, wordt het mogelijk om dit – onder voorwaarden – door te belasten aan een opdrachtgever. Wat inhoudt dat als het lukt om een prijsstijging door te berekenen aan de opdrachtgever, het vrijwel nooit om de hele prijsstijging gaat.
Concreet wordt er elke keer (per geval) een billijke afweging gemaakt. Zie hiervoor bijvoorbeeld het arrest van het Gerechtshof ’s-Gravenhage van de datum 31 januari 2012 (ECLI:NL:GHSGR:2012:83).
Als er expliciet een regeling is opgenomen, waaruit blijkt dat er in de voorfase is onderhandeld over kostenstijgingen, dan kan worden teruggevallen op deze regeling
Wat is in de overeenkomst opgenomen?
Wat kun je doen als jouw opdrachtgever je niet tegemoet wil komen? De eerste vraag is dan: Wat staat hierover in de overeenkomst? Als er expliciet een regeling is opgenomen, waaruit blijkt dat er in de voorfase is onderhandeld over kostenstijgingen, dan kan worden teruggevallen op deze regeling. Maak je gebruik van de Cumela-voorwaarden dan kun je daar ook op terugvallen. Zie meer hierover onderaan dit artikel.
Ook wanneer je hebt afgesproken dat brandstoffen en materiaal op basis van nacalculatie worden gefactureerd is er weinig aan de hand. Als er echter expliciet is overeengekomen dat prijsstijgingen nooit worden vergoed, is het een stuk lastiger. Is hier sprake van neem dan contact op met Cumela Advies via (033) 247 49 40 of mail naar [email protected]
RAW-bestekken
Een aparte groep onder de overeenkomsten zijn de RAW-bestekken. Is er sprake van een RAW-bestek dan worden prijsstijgingen via de risicoregeling met terugwerkende kracht verrekend, maar let goed op: een opdrachtgever mag de risicoregeling uitsluiten. Ons dringende advies is daarom om altijd vóór het inschrijven op een bestek goed te controleren dat de risicoregeling niet expliciet is uitgesloten. Controleer ook altijd dat de bestanddelen voor loon en brandstof overeenkomen met de aard van het werk.
In de huidige markt zou bepleit kunnen worden dat de stijging van de prijs van een vat olie en schaarste van bouwmaterialen te maken heeft met de oorlog in Oekraïne en dat was uiteraard onvoorzien
Zie je dat voor jouw lopende bestekken de risicoregeling is opgenomen dan kunnen via deze regeling de kosten verrekend worden. Ontdek je echter dat de risicoregeling is uitgesloten dan kun je mogelijk een beroep doen op de kostenverhogende omstandigheden of de onvoorziene omstandigheden.
Kostenverhogende omstandigheden
Zowel de wet als de UAV kennen mogelijkheden om een prijsstijging door te berekenen. De wet (artikel 7:753 BW) bepaalt dat een rechter op vordering van de aannemer de prijs kan aanpassen, ingeval van kostenverhogende omstandigheden, die na het sluiten van de (aannemings)overeenkomst ontstaan (of aan het licht treden) en waarmee een aannemer bij het bepalen van de prijs/aanneemsom geen rekening hoefde te houden.
Van belang is dat de kostenverhogende omstandigheden niet te voorzien waren. Onderbouwd zou bijvoorbeeld kunnen worden dat 5 procent te voorzien was, maar 15 procent niet. Als sprake is van kostenverhogende omstandigheden die niet te voorzien waren dan kan de aannemer aanspraak maken op bijbetaling. In de huidige markt zou bepleit kunnen worden dat de stijging van de prijs van een vat olie en schaarste van bouwmaterialen te maken heeft met de oorlog in Oekraïne en dat was uiteraard onvoorzien.
Wanneer je te maken krijgt met kostenverhogende omstandigheden is het belangrijk dat je jouw opdrachtgever zo spoedig mogelijk schriftelijk op de hoogte stelt van de prijsstijging (voorbeeld onderaan dit artikel). Voor de vraag of een waarschuwing op tijd is, is onder meer relevant hoe ver het werk al gevorderd is en/of welke hoeveelheid van het materiaal al verwerkt is. Bovendien moet de waarschuwing gericht worden aan de opdrachtgever. Wanneer de aannemer in plaats van de opdrachtgever de directievoerder waarschuwt, komt de omstandigheid dat de directievoerder vervolgens de waarschuwing niet heeft doorgegeven aan de opdrachtgever voor risico van de aannemer. Kortom: doe dit goed!
Als er sprake is van een kostenverhogende omstandigheid dan heeft de aannemer alleen recht op betaling van de daadwerkelijke kostenverhoging. Over dat bedrag kan geen winst worden gerekend. Voor de opdrachtgever is het een optie om in dat geval na te gaan of vereenvoudiging of bijvoorbeeld standaardisering van het werk mogelijk is. Indien dat het geval is, betekent dat mogelijk geen recht bijbetaling bestaat maar de aanneemsom eerder hetzelfde zal blijven.
UAV paragraaf 47
De UAV 2012 kent in paragraaf 47 een soortgelijke bepaling als in het Burgerlijk Wetboek is opgenomen. Deze bepaling wordt overigens vaak via het bestek of contract uitgesloten. Het belangrijkste verschil met het BW is dat de UAV een voorwaarde toevoegt, namelijk dat het moet gaan om:
- een aanzienlijke prijsverhoging.
Daarvan is sprake wanneer het gaat om een aanzienlijke prijsstijging van de kosten voor het gehele werk. Over wat ‘aanzienlijk’ is wordt verschillend geoordeeld; in jurisprudentie wordt wel eens een maatstaf van 5 procent (over de gehele aanneemsom) gehanteerd, maar dit wordt niet altijd voldoende geacht.
Het Gerechtshof ’s-Gravenhage: “Deze open norm dient aan de hand van alle omstandigheden van het geval, waaronder de mate waarin tegenover deze kostenstijging zich elders in het werk kostendalingen hebben voorgedaan, de uiteindelijke winstgevendheid van het gehele project en de mate van voorzienbaarheid van de kostenstijging […], te worden vastgesteld.”
Burgerlijk Wetboek
In artikel 6:258 BW staat de regeling voor onvoorziene omstandigheden opgenomen. De rechter kan de gevolgen van een overeenkomst wijzigen of de overeenkomst zelfs beëindigen, wanneer een wederpartij niet kan en mag verwachten dat de overeenkomst ongewijzigd in stand zou kunnen blijven. Hiervan zal echter niet snel sprake zijn bij prijsstijgingen, omdat het artikel is geschreven voor situaties waarin een kostenstijging niet in de risicosfeer hoort te vallen van degene die ermee wordt geconfronteerd. In dit geval is het de aannemer die vooraf de kosten moet inschatten en een onjuiste prijsopgave zal dan ook meestal voor rekening van de aannemer zelf komen.
Praktisch tips
1. Op het moment dat er een (nieuwe) offerte wordt gemaakt of een contract wordt afgesloten is het belangrijk om stil te staan bij mogelijke prijsstijgingen. Probeer met de opdrachtgever afspraken te maken over prijsstijgingen. Zo kun je gebruik maken van een brandstofclausule of afspreken dat prijsstijgingen geheel of vanaf een bepaald percentage voor rekening van de opdrachtgever komen. Houd zo ruim mogelijke marges aan bij het bepalen van je prijs, zet je prijs niet te lang vast en neem indexeringsregelingen op.
In nieuwe offertes kun je (behalve gebruik Cumela-voorwaarden) ook nog opnemen: “Deze offerte is gebaseerd op het kostprijsniveau zoals dat geldt per offertedatum. Prijsstijging van kostprijsbepalende factoren kan worden doorberekend aan opdrachtgever”
Let op! Voor nieuwe overeenkomsten geldt dat de oorlog in Oekraïne niet meer onvoorzien is, waardoor het bij nieuwe contracten waarschijnlijk niet meer mogelijk zal zijn om een beroep op artikel 4.8 van de Cumela-voorwaarden 2020, de kostenverhogende omstandigheden of de onvoorziene omstandigheden te doen!
2. Ongeacht wat wordt afgesproken is het van belang om dezelfde contractuele afspraken te maken met de onderaannemer(s) en/of de leverancier(s) als met de hoofdaannemer en/of opdrachtgever. Dit om te voorkomen dat de leverancier een prijsstijging mag doorberekenen, maar deze mogelijkheid richting opdrachtgever juist weg is gecontracteerd.
3. Heb je ook te maken met stagnatie door vertraagde leveranties? Meld dit dan zo snel mogelijk bij de opdrachtgever en verzoek om termijnverlenging en doe dat vooral ook schriftelijk. Wanneer er sprake is van stagnatieschade, moet bij de melding ook direct onderbouwd worden om wat voor schade het gaat. Heb je te maken met termijnen die niet gehaald worden, is het verstandig om dit met de opdrachtgever te bespreken.
4. Hoe ziet een waarschuwing eruit? Gebruik bijvoorbeeld onderstaande tekst:
Beste ………………….,
Zoals je weet is tussen ons bedrijf en jou een overeenkomst gesloten voor het …… [omschrijving werk]. De aanneemsom is € …… [aanneemsom], de uurprijs is € …… [uurprijs].
Ook jij zult in de media de berichten over de sterk stijgende brandstofprijzen hebben gelezen. Dit heeft ook een rechtstreeks gevolg voor ons bedrijf. Om de werkzaamheden te kunnen uitvoeren gebruiken onze machines namelijk veel brandstof. Om je een beeld te geven: ten tijde van het sluiten van de overeenkomst bedroeg de brandstofprijs € …… [oude brandstofprijs] en hebben wij een bedrag van € …… [begroting brandstof]. begroot voor de gebruikelijke brandstofkosten. Gelet op de stijgingen die er zijn geweest, is deze post opgelopen naar ten minste € …… [nieuwe brandstofprijs / begroting] (dit eventueel aanpassen waarin het gaat om een uurtarief).
Als wij geen tariefswijziging kunnen doorvoeren, zullen wij verlies gaan draaien. Het lijkt ons niet redelijk dit verlies voor onze rekening te moeten nemen, nu wij geen enkele invloed hebben op deze stijgende brandstofprijzen. Tegelijkertijd snappen wij ook dat jij als opdrachtgever hier niet om gevraagd hebt. Om die reden stel ik voor de eerste 10% van de prijsstijging voor onze rekening te laten en het restant door te berekenen. Concreet komt het neer op € …… [bedrag]. Mocht je hier niet mee akkoord zijn en wil je liever dat een andere partij het werk gaat afmaken, dan staat je dat natuurlijk vrij.
