Cumela overlegt regelmatig met overheden, opdrachtgevers en brancheorganisaties. Uiteraard staan wij ook in contact met leden. Sommige leden maken zich zorgen over de toekomst en vragen zich af of Cumela goed genoeg in de gaten heeft wat er zich afspeelt. Gelukkig hebben we binnen Cumela veel ogen en oren die de bewegingen op de markt in de gaten houden. Natuurlijk kun jij ons ook altijd informeren via de Ondernemerslijn. Hier kun je ook terecht met vragen, ideeën en opmerkingen. In dit artikel een overzicht van de zaken waar wij de laatste tijd mee bezig zijn geweest op het gebied van de energietransitie.
Met SEB beleidsdoelen bundelen
Cumela zit al sinds de start van de Green Deal Het Nieuwe Draaien (2016) met de overheid en opdrachtgevers aan tafel. Wat begon met CO₂ uit het Klimaatakkoord ging verder met fijnstof en stikstof door het Schone Lucht Akkoord en de Aanpak Stikstof. CO₂, fijnstof en stikstof zijn emissies die door mobiele machines worden veroorzaakt. Cumela pleitte er begin 2020 bij de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat, Economische Zaken en Klimaat en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor om deze drie beleidsdoelen te bundelen. Op ons verzoek werd het initiatief Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) opgericht. Hierbij zien wij voor Cumela twee belangrijke taken:
- Overheid en opdrachtgevers uitleggen wat er wel en (nog) niet kan, zodat het beleid en de middelen hierop worden afgestemd;
- Ondernemers voorlichten en inspireren om zich op deze ontwikkelingen voor te bereiden. SEB is waarschijnlijk sinds jaren de grootste uitdaging waar de cumelasector voor staat. Cumela probeert daarbij zo goed mogelijk te kijken naar de mogelijkheden, terwijl we tegelijk de belangen van onze leden behartigen.
Subsidie, ingroeipaden en convenant
Het doel van Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) is om samen met opdrachtgevers, overheid en ondernemers een haalbare en effectieve routekaart op te stellen, waarin de verduurzaming van mobiele werktuigen en de bouwlogistiek tot 2030 vorm krijgt. Daarbij werken we samen aan:
- de SEB-subsidie: tot 2030 is 500 miljoen euro beschikbaar voor het stimuleren van zero-emissie-machines en retrofit-nabehandeling. Mogelijk komt er meer budget;
- ingroeipaden: stapsgewijze ingroei van zero-emissie-materieel richting 2030 (in Grondig 5 van 2022 kun je hierover meer lezen in het hoofdartikel op pagina 10).
We verwachten dat we begin 2023 de afspraken over de inspanningen die iedereen gaat leveren om de doelstellingen te behalen kunnen vastleggen in een convenant.
Cumela bundelt krachten
Tijdens het proces om te komen tot een convenant hebben wij meerdere malen kritische kanttekeningen geplaatst. Op het gebied van de SEB-subsidie zullen de desbetreffende partijen de meeste van onze verzoeken honoreren. Om onze boodschap ten aanzien van ingroeipaden en het convenant te versterken, heeft Cumela zestien collega-brancheorganisaties bij elkaar gebracht. De meeste hiervan hebben onze schriftelijke reacties onderschreven.
Door Cumela ingebrachte vragen over subsidie SEB |
||
Vraag |
Reactie SEB |
|
1. |
Cumela voorspelt een te krap budget en vraagt om verruiming. |
Aanvankelijk niet gehonoreerd, na negenvoudige overtekening wel verruimd. |
2. |
Technologie van verbrandingsmotoren niet volledig uitsluiten. |
1e jaar niet gehonoreerd, toezegging onderzoek te doen naar mogelijkheden van nieuwe laag-emissietechnologie. |
3. |
Gewezen op hogere meerkosten van zero-emissie-technologie van zware machines. |
Berekening toekenning subsidie hierop aangepast. |
4. |
Verrekening MIA wordt positiever voorgesteld dan het werkelijke netto voordeel. |
Niet gehonoreerd, omdat dit bij soortgelijke subsidies op dezelfde manier wordt berekend. |
5. |
Uitbreiding en specificatie positieve machinelijst. |
Trekkers en enkele andere machines aan de positieve lijst toegevoegd. |
6. |
Alle niet-fossiele waterstofdragers toestaan. |
Gehonoreerd. |
7. |
Subsidie ook mogelijk voor eerdere investeringen. |
Juridisch niet mogelijk, alleen als koop is overeengekomen na opening regeling. |
8. |
Reikwijdte subsidie SEB uitbreiden naar groen- en cultuurtechniek. |
Geld voor regeling is bestemd voor stikstofprobleem in bouw, toezegging om in latere fase mogelijkheden subsidie groen- en cultuurtechniek te onderzoeken. |
9. |
Voldoende voorbereidingstijd voor aanvraag subsidie. |
Online tijdig goede, royaal bezochte voorlichting georganiseerd. |
10. |
Bewaken besteding subsidie rijksdiensten en innovatieprogramma. |
Toegezegd. |
Subsidie én perspectief
Bij vernieuwingen zijn er altijd de koplopers en de volgers, het peloton. De koplopers doen ervaring op met vernieuwing en daar profiteert het peloton van. Het is daarom waardevol als de ondernemende koplopers een financiële stimulans krijgen voor de aanschaf van zero-emissiemachines, zodat iedereen van hun ervaringen kan leren. Cumela kijkt echter nog verder. Als opdrachtgevers de meerkosten voor vernieuwing structureel opnemen in het budget en de contractduur aanpassen, komen de vernieuwingen pas écht in beweging. Ondernemers krijgen dan langdurig perspectief, waarop ze kunnen anticiperen én investeren
Kanttekeningen SEB-ingroeipaden en convenant
Cumela heeft diverse kanttekeningen geplaatst bij de SEB-ingroeipaden en het convenant dat het ministerie voorstelt. We hebben ze onderverdeeld in respectievelijk acht en zes onderwerpen. Diverse collega-brancheorganisaties onderschrijven onze kanttekeningen op het convenant.
Eisen aan SEB-ingroeipaden
1. Beschikbaarheid materieel
Cumela wil dat er een goede afstemming komt van de ingroeipaden op de levercapaciteit van fabrikanten.
2. Energie-infrastructuur
Cumela wil een versnelde aanleg en vergroting van de capaciteit van energienetwerken en laadinfrastructuur op bouw- en sloopplaatsen en afstemming van ingroeipaden op dit tempo.
3. Vervroegde afschrijving als gevolg van ingroeipaden
Als het doelbereik dit toelaat, wil Cumela dat er een ingroeipad komt dat is afgestemd op een autonoom vervangingstempo. Als versnelde vervanging noodzakelijk is, wil Cumela een financiële regeling waarmee het geleden verlies als gevolg van vervroegde afschrijving wordt gecompenseerd.
4. Meerkosten begroten
Cumela wil graag dat het kostprijsmodel wordt geactualiseerd en gemonitord. Ook wil Cumela dat er in het convenant een paragraaf ‘meerkosten begroten’ komt, waarmee opdrachtgevers zich
verbinden aan het begroten en betalen van de meerkosten.
5. Ook subsidie voor beheer en onderhoud
Cumela herhaalt de oproep om de subsidie SEB te verbreden naar niet-vergunningplichtige activiteiten in beheer en onderhoud. Cumela wil ook een harmonisatie van wettelijke minimumeisen in de ingroeipaden voor alle sectoren en activiteiten.
6. Gelijk speelveld koplopers en peloton
Cumela wil graag dat opdrachtgevers het onderscheid tussen koplopers en peloton afschaffen. Als de opdrachtgever een hoger ambitieniveau heeft, kan hij koplopers alleen pilot-gewijs uitvragen na een regionale marktconsultatie. Er moet handhaving zijn op naleving van gemaakte beloftes.
7. Conflict met DME-beleid
SEB stelt afwijkende eisen aan machines in verband met de blootstelling aan dieselmotoremissie (DME). Cumela wil de SEB-ingroeipaden daarom graag afstemmen met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid c.q. de Nederlandse Arbeidsinspectie.
8. Wet- en regelgeving veiligheid (ombouw en gebruik)
Cumela maakt zich sterk voor het opstellen van wet- en regelgeving die is toegespitst op mobiele werktuigen voor het veilig gebruiken van en ombouwen naar elektrische mobiele werktuigen.
Eisen aan SEB-convenant
1. Haalbare doelstellingen
De branches hebben zich voorgenomen een SEB-convenant overeen te komen om bij te dragen aan het realiseren van de emissiereductiedoelstellingen. Een belangrijke voorwaarde is wel dat hiervoor onafhankelijk wordt vastgesteld dat de te nemen maatregelen voor het behalen van de noodzakelijke doelstellingen realistisch en haalbaar zijn.
2. Inspanningsverplichting
De branches willen het SEB-convenant alleen tekenen als het een inspanningsverplichtend en géén juridisch bindend karakter heeft.
3. Enquêtes en monitoring
De branches zullen hun medewerking verlenen aan eventuele uit te voeren enquêtes en bewaken dat deze betrouwbaar, laagdrempelig en praktisch snel uitvoerbaar zijn. Een aantal partijen kan fabrikanten vragen voertuigen toe te wijzen aan Nederland, maar zij kunnen geen druk op fabrikanten uitoefenen met ‘acties of flankerende maatregelen’. Onder leiding van de rijksoverheid moet monitoring deugdelijk en onafhankelijk worden uitgevoerd.
4. Financiële duidelijkheid
De branches willen graag een financiële paragraaf in het SEB-convenant waarin zo concreet mogelijk voor alle betrokken partijen staat uitgewerkt waaraan zij zich financieel committeren.
5. Voorwaarde paragraaf ‘beheer, onderhoud & groen’
De branches benadrukken de voorwaarde om een paragraaf in het convenant op te nemen waarin staat hoe in de ingroeipaden wordt vastgelegd dat er een gelijk speelveld ontstaat voor ‘bouw en sloop’ versus ‘beheer, onderhoud & groen’.
6. Focus op emissiereductie en circulariteit
De branches vinden het belangrijk dat de focus binnen het SEB-programma blijft liggen op de emissiereductiedoelstellingen voor mobiele werktuigen en de bouwlogistiek. Verder willen de branches in afzonderlijke programma’s maatregelen afstemmen die zijn gericht op het hergebruik van materialen en grondstoffen.