Eurocommissaris Frans Timmermans heeft namens de Europese Commissie de natuurherstelwet voorbereid. Het vergaande voorstel is nu door het Europees Parlement aangenomen na een spannende stemmingsronde en een heleboel aanpassingen. Uiteindelijk heeft het Europees Parlement de wet in afgezwakte vorm aangenomen en volgt nu het proces om tot een eindvoorstel voor deze natuurwet te komen. Dit is het eindresultaat van een opdracht die Eurocommissaris Timmermans in 2019 van het Europees Parlement heeft gekregen en die resulteerde in de Europese Green Deal. Doel is het opstellen van beleid, strategieën en regelgeving om voor het jaar 2050 een klimaatneutraal en duurzaam Europa te hebben.
In 2021 is als onderdeel daarvan de EU-bodemstrategie gepubliceerd, met als doel dat alle bodem-ecosystemen in 2050 in een gezonde toestand zijn. Een volgende stap daarin is de op 5 juli 2023 gepubliceerde concept-Richtlijn bodemmonitoring en veerkracht (Soil Monitoring Law). Dit wetsvoorstel van de Europese Commissie is de volgende stap in de uitwerking van de hele bodemstrategie.
Figuur 1. Verbanden tussen de EU-bodemstrategie en andere EU-initiatieven
In figuur 1 is te zien dat duurzaam bodembeheer in heel veel onderdelen van het Europese beleid een rol speelt. Bodem wordt terecht gezien als belangrijk basis voor landbouw, natuur en milieubeleid. Daarom bereidt Europa nu ook bodemwetgeving voor waar lidstaten zich aan moeten houden. Zaken als het voorkomen van erosie, verwoestijning, bodemverontreiniging en het onnodig onttrekken van grond voor bouw en infra worden geregeld in deze richtlijn. Het moet zorgen voor een schone en gezonde bodem die bijdraagt aan herstel van natuur, biodiversiteit en waterkwaliteit en die ook nog helpt om klimaatdoelstellingen te halen. Dat is een grote opgave!
Nederland loopt in Europa voorop in bodembeleid. De Regeling bodemkwaliteit en de sanering van vervuilde locaties zijn hiervan goede voorbeelden. Ook het Nationaal Programma Landbouwbodems, dat al een aantal jaren loopt, is een voorbeeld van het Nederlandse bodembeleid. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn de afgelopen drie jaar samen met de sector opgetrokken om input te geven aan de Europese Commissie. De inzet is dat deze richtlijn haalbare doelen bevat en dat bewezen goede nationale regelgeving hierin wordt opgenomen. Ook willen we geen kop op al bestaande nationale wetgeving. We onderschrijven het belang van goed bodembeheer. Maar wanneer is de bodem in gezonde toestand en hoe kunnen we bodemkwaliteit beoordelen? Europese onderzoeksinstellingen zijn in het kader van het EJP Soil (European Joint Project on Soil) al een aantal jaren bezig om deze vragen op te lossen. Het is belangrijk dat een bodemwet doelen stelt die haalbaar en uitvoerbaar en bovenal meetbaar zijn. Cumela houdt de ontwikkelingen in Europa bij en geeft samen met ketenpartners en de ministeries input om tot werkbare wetgeving te komen. Ook bij het EJP Soil-programma is Cumela betrokken. Het is regelgeving die we kritisch volgen om te voorkomen dat regels Nederland verlammen. Ook blijven we kritisch op de Nederlandse implementatie van Europese regels, want daar zit vaak het probleem. We hebben hiervan helaas al genoeg voorbeelden gezien.
