De inval in de Oekraïne is geen lokale oorlog, maar vormt een heel groot risico voor de vrede in de wereld. Het heeft nu al een grote weerslag op de prijs van energie en voedsel. In de landbouw zijn we afhankelijk van de import van Russisch gas en ook onze diesel wordt met name van de Russische olie en Iraanse olie (die al geboycot wordt) gemaakt. In navolging hierop schieten vervolgens ook de grondstofprijzen mee omhoog. Er wordt al gesproken over paniek op de grondstoffenmarkt.
Tarwe en bloembollen
Wil je echt goed begrijpen wat voor gevolgen de oorlog heeft, dan is het allereerst goed om je te beseffen dat Rusland en Oekraïne samen 29 procent van alle wereldwijde export van tarwe verzorgen. Beide landen exporteren ook veel gerst, zonnebloemolie en mais. Veel daarvan gebeurde over het water, maar export vanuit het Zwarte Zeegebied en dus via water is nu niet meer mogelijk. Door de noodtoestand gelden er ook nog eens beperkingen voor het vervoer over de weg. Bijna alles staat stil. Aanwezige voedselvoorraden kunnen nauwelijks of niet weg.
Vraaguitval leidt hier juist tot lagere prijzen en dus omzetderving
Aan de kant van de Russische tarwe zie je vraaguitval ontstaan, omdat landen uit morele overwegingen of vanwege mogelijke sancties bestellingen annuleren. Ook hierdoor neemt het aanbod af, waardoor prijzen nog verder stijgen. Zo kon het gebeuren dat tarwe in twee weken tijd bijna 30 procent duurder werd en daar komen de zorgen over het aankomende teeltseizoen nog bovenop. De verwachting is dan ook dat voedsel duurder gaat worden. Dit in navolging van de energiearmoede.
Aan de andere kant heeft de oorlog ook zijn weerslag op de export van producten richting deze regio. Veel bloemen en bollen worden waarschijnlijk slecht verkocht. Vraaguitval leidt hier juist tot lagere prijzen en dus omzetderving.
Geen alternatieven
Bij normale grondstofstijgingen heeft de markt de tijd om kleine prijsverhogingen te accepteren of alternatieven te zoeken. Echter, door de grote stijgingen krijgt de markt de kans niet om iets te absorberen en zijn alternatieven niet beschikbaar. Een logisch gevolg daarvan is dat processen gaan stilvallen. Noem bijvoorbeeld het stilzetten van kunstmestfabrieken, ondernemers en fabrieken die hun activiteiten stoppen.
Hier heeft de primaire agrarische sector ook last van. Zo stijgen met name de energiekosten bij de tuinders fors en zien veevoerfabrikanten de levering van grondstoffen in gevaar komen, waarmee de vraag ontstaat of er straks wel voldoende krachtvoer beschikbaar blijft. Hierdoor komen alternatieven als lokaal voedsel telen eerder in beeld. In feiten willen we weer zelfvoorzienend worden en minder afhankelijk zijn van het buitenland.
Wat betekent het verder voor ons?
Uiteraard worden cumelaondernemers geraakt door de fors hogere brandstofprijzen. Die hogere prijzen hebben weer hun effect op het inkopen van hulpstoffen (zoals wikkelfolie) en de leverbaarheid. Voor bestrijdingsmiddelen zijn er de laatste jaren toelatingen ingetrokken en bij andere middelen zijn grondstoffen niet voorradig, waardoor deze middelen niet beschikbaar zijn. Zo is in de uienteelt nog maar één schimmelmiddel beschikbaar, waardoor resistentie op de loer ligt. Dit gaat op termijn vervolgproblemen geven.
Werk doorschuiven
Wat speelt in het agrarisch loonwerk speelt ook in de bouw, want ook daar zijn materialen zoals buizen niet beschikbaar. Dit heeft tot gevolg dat werk doorgeschoven wordt vanwege het gebrek aan materialen en dat geeft veel onrust en hectiek. Aan de andere kant worden aannemers geconfronteerd met fors hogere kosten die ze niet kunnen doorbelasten. Waarvan zijn dan de kosten hard toegenomen? Staal, nieuwe machines, onderdelen en banden. Die laatsten stijgen bijna nog harder dan de brandstofprijs. Onderdelen en banden zijn inmiddels slecht beschikbaar.
De bandenprijs stijgt bijna nog harder dan de brandstofprijs
In coronatijd werd nog aangegeven dat de overheid “diepe zakken” had om ondernemers te compenseren. Onze verwachting is dat deze keer de compensatie vanuit de overheid beperkt zal zijn. Hier kunnen we daardoor niet al te veel op rekenen.
Rentetarieven
De rentetarieven liepen de laatste maanden iets op, maar het is nog onduidelijk welke koers ze nu gaan volgen. Aan de ene kant is er inflatie (stijging van de grondstofprijzen) waardoor de rente hoger kan, maar aan de andere kant is er nog steeds veel kapitaal in de markt beschikbaar waardoor de rente naar beneden getrokken wordt. Het is verstandig om als bedrijf na te gaan hoe kwetsbaar je bent met je eigen rente. Is de rente vast of variabel en wat gebeurt er als de rente omhoog gaat? Bekijk de optie om de rente vast te zetten. Financiële onzekerheid leidt er nu ook toe dat banken terughoudender beginnen te worden met financieringen.
In de economie is de rol van de Amerikanen groot en ook daar zien ze de grondstofprijzen oplopen, maar omdat de dollar de laatste tijd steeds sterker wordt (sterke handelsbalans) voelen de Amerikanen de huidige gevolgen nauwelijks. Pas als de Amerikanen de mondiale veranderingen ook gaan voelen, verwachten we een stapje naar herstel. Andersom kun je zeggen dat de euro zwak is waardoor wij de gevolgen goed voelen en de rekening betalen.
Ander licht op ontwikkelingen
Door dit alles komen bestaande processen in een ander daglicht te staan. Kijk bijvoorbeeld naar Duitsland die kolen- en kerncentrales wilde afbouwen. Er wordt nu overwogen om dit terug te draaien. Ook in Nederland kunnen bestaande processen heroverwogen worden. Gaat ook hier de energietransitie anders ingevuld worden? En hoe gaan we om met het inperken van gewasbeschermingsmiddelen als de voedselproductie in gevaar komt?
Kortom, de gevolgen van de inval in Oekraïne zijn niet te overzien. Het kan zelfs een mondiale voedselcrisis veroorzaken. Blijf als ondernemer daarom goed opletten en contact houden met de klanten om bij procesveranderingen snel mee te kunnen schakelen.
Blijf als ondernemer goed opletten en contact houden met klanten, om bij procesveranderingen snel mee te kunnen schakelen.
