De Europese Raad van Ministers en de Europese Commissie hebben besloten dat mensen uit Oekraïne die in verband met de oorlogssituatie naar EU-landen zijn gereisd tijdelijk moeten worden beschermd. De grote toestroom heeft gevolgen voor de hele EU en in verband daarmee is snelle en gezamenlijke actie van de lidstaten nodig. De maatregelen zijn gebaseerd op de Richtlijn Tijdelijke Bescherming.
Wat heeft Nederland besloten?
Nederland heeft op diverse terreinen maatregelen aangekondigd. Wat betreft de toegang tot de arbeidsmarkt is besloten dat Oekraïense vluchtelingen vrij mogen werken in Nederland. Een tewerkstellingsvergunning is niet nodig. Wel moet een werkgever melden dat hij een vluchteling uit Oekraïne in dienst neemt.
Op 31 maart is de aanpassing van de wet hiervoor in het staatsblad gepubliceerd. De vrijstelling van de tewerkstellingsvergunning geldt alleen voor werken in loondienst, maar ook voor stage en vrijwilligerswerk. Normaal gesproken gaat een wetswijziging dan de volgende werkdag in, nu is echter besloten dat de regeling ingaat met terugwerkende kracht tot 4 maart 2022.
Hoewel dus een tewerkstellingsvergunning niet nodig is moet de werkgever wel een aantal gegevens aanleveren bij het UWV voordat de persoon aan het werk gaat. Aangeleverd moet worden:
- de gegevens van de werkgever: bedrijfsnaam, vestigingsadres, postcode en vestigingsplaats, KvK-nummer en sector;
- de identiteitsgegevens van de vreemdeling: voor- en achternaam, geboortedatum, geslacht, nationaliteit, documentnummer van het reisdocument, en v-nummer;
- gegevens over de werkzaamheden: begin- en einddatum van het dienstverband, functie, omschrijving en plaats van de werkzaamheden, arbeidsduur, voor zover van toepassing, de toepasselijke cao, het loon, en, voor zover daarin wordt voorzien door de werkgever, gegevens over de huisvesting.
De gegevens dienen gemeld te worden, zodat er zicht gehouden kan worden op de tewerkstelling. Op grond van artikel 16 van de Wet arbeid vreemdelingen kan UWV de gegevens delen met de Nederlandse arbeidsinspectie, die toezichthouder is op de Wav.
Let op: de bijzondere maatregelen voor Oekraïense vluchtelingen! Deze maatregelen gelden niet voor alle andere groepen vluchtelingen. Die mogen pas werken als zij een status hebben.
Wat moet de ontheemde doen?
Mensen uit de Oekraïne moeten zich melden bij de gemeente waar zij verblijven. Zij worden dan geregistreerd in de Basis Registratie Personen (BRP). Hebben de mensen niet de juiste documenten om direct ingeschreven te kunnen worden loopt het proces via de Oekraïense ambassade. Na inschrijving in de BRP krijgt de IND hiervan een bericht waarmee onder meer de Basisvoorziening Vreemdelingen (BVV) wordt gevuld en een verblijfstitel wordt toegekend.
Voor wie gelden de maatregelen?
De maatregelen gelden voor de volgende groepen:
- Mensen met de Oekraïense nationaliteit die vanaf 24 februari 2022 zijn ontheemd;
- Mensen met een nationaliteit van een ander land dan een lidstaat van de EU of mensen zonder nationaliteit, die legaal in Oekraïne verbleven en die vanaf 24 februari 2022 zijn ontheemd, komen onder voorwaarden in aanmerking voor bescherming;
- Onder voorwaarden: familieleden van de twee voorgaande categorieën mensen. Het gaat hierbij om familieleden die ten tijde van de massale toestroom van mensen uit Oekraïne deel uitmaakten van het gezin, ongeacht of zij veilig naar hun land van herkomst kunnen terugkeren. Lidstaten bepalen op grond van de Richtlijn wie onder deze categorie mensen vallen. Daarbij gaat het met name om partners, minderjarige ongehuwde (stief)kinderen en andere afhankelijke familieleden.
Iedereen die onder bovenstaande categorieën personen valt en voldoet aan de voorwaarden van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming, behoort de status van tijdelijk beschermde te krijgen. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat tijdelijk beschermden de benodigde verblijfsdocumenten krijgen voor de volledige duur van hun verblijf.
Wat moet je als werkgever doen?
Sinds 1 april 2022 geldt een meldplicht voor werkgevers als zij mensen in dienst willen nemen. Je moet tenminste twee werkdagen voor aanvang van de werkzaamheden bij UWV melden dat je een vreemdeling op grond van de vrijstelling te werk stelt. Tot en met 15 april 2022 gold een overgangsperiode om ook achteraf een melding te kunnen doen. Sinds 15 april geldt de meldplicht onverkort en moet deze minimaal twee werkdagen voor aanvang van de werkzaamheden worden gedaan bij UWV. Het niet naleven van deze meldplicht is beboetbaar op grond van de Wet arbeid vreemdelingen. De melding bij het UWV doe je via deze link.
Als werkgever moet je ook voor deze vreemdelingen de documenten beoordelen. Verblijft de vreemdeling rechtmatig in Nederland en mag hij werken?
