Een auto haalt een trekker met kipper in op een tweebaansweg. Dan komt er tussen de bomen, uit een zijweg rechts van de trekker, een auto de weg op. De bestuurder daarvan kan de inhalende auto niet zien. In zijn hoofd ziet de trekkerchauffeur de klap al voor zich. Gelukkig gaat het net goed. Het is een situatie die in de praktijk vaak voorkomt.
“Voor mijn werk analyseer ik de situatie op wegen, adviseer ik over oplossingen van verkeersknelpunten en begeleid ik het ontwerpproces van die oplossingen”, vertelt Martijn van de Lindeloof. “Een deel van mijn tijd besteed ik daarom aan het observeren van verkeer. Ik ga dan met pen, papier en camera op pad en maak aantekeningen van wat ik zie”, legt hij uit. Een verkeerskundige helpt mee aan het bevorderen van een veilig, duurzaam en efficiënt verkeerssysteem.
Het voorbeeld waarmee het verhaal begint, ziet Van de Lindeloof vaak terug. “In de Achterhoek bijvoorbeeld”, zegt hij. “Daar hangen rond de spits soms wel veertig auto’s achter een trekker met aanhanger of een hakselaar of andere landbouwmachine”, aldus de verkeerskundige. Hoe langer die situatie aanhoudt, hoe meer risico’s automobilisten gaan nemen. “Dat weten we uit studies. Dat betekent dat als je weet dat je maar kort achter een trekker moet blijven, je minder risico’s neemt en meer geduld hebt dan wanneer de situatie al even aanhoudt of als je niet weet hoe lang het nog gaat duren.”
Als het gaat over de situatie op de weg blijken veel leden van Cumela moeite te hebben met de riskante inhaalmanoeuvres en ze zelfs als agressief te ervaren. Daarbij komen ze varianten tegen van afsnijden tot onder de voorlader doorrijden. Aan Van de Lindeloof de taak om mee te denken over de situatie op de weg en verbetering ervan. “De provincie Gelderland beheert 1200 kilometer weg, twee keer zoveel als de provincie die na ons komt”, vertelt hij. “Dat wegennet varieert van snelwegen en 60- of 80-kilometerwegen tot wegen die door de bebouwde kom lopen”, legt hij uit. Hij ziet hierdoor veel verschillende vraagstukken. “Sommige vragen kosten jaren om op te lossen. Dat komt ook doordat wij bij de aanleg of aanpassing van wegen te maken hebben met steeds meer juridische en ruimtelijke procedures, zoals over stikstof.”
Om wegen veiliger te maken maakt de verkeerskundige vaak meerdere maatregelvarianten. “Natuurlijk wil je de beste en meest veilige”, legt Van de Lindeloof uit. Toch is het soms nodig om voor de tweede variant te kiezen. Zo proberen we bijvoorbeeld de meeste van onze 80-kilometerwegen 80 kilometer te houden, maar moeten we soms toch terug naar 60 kilometer.”
Van de Lindeloof gaat verder in op het 60-kilometer-voorbeeld. Zo’n maatregel werkt alleen als iedereen zich daar ook aan houdt. “Een te steile drempel belemmert landbouw- en vrachtverkeer, een te flauwe maakt dat automobilisten geen 60 gaan rijden”, weet Van de Lindeloof. “De beste weginrichting is veilig én zorgt ervoor dat iedereen blijft opletten. Verkeer werkt zo: waarnemen, begrijpen, kunnen, willen en doen. Als je bijvoorbeeld een weg ziet waarop je 60 mag en die ziet eruit alsof je er ook 100 kunt rijden, zijn bestuurders - al dan niet bewust - eerder geneigd te hard te rijden. Het hele plaatje moet kloppen. Net zoals dreigen met controles alleen effect heeft als je het echt doet. Bij dat ‘willen’ gaat het vaak fout. Als iemand een bepaalde maatregel niet geloofwaardig vindt, zal hij minder geneigd zijn zich ernaar te gedragen.”
Van de Lindeloof ziet trends waarmee ook bestuurders van landbouwmachines te maken hebben. “Meer elektrische auto’s, die bijvoorbeeld sneller optrekken. Waar ik op langere termijn benieuwd naar ben, is de invloed van de software in de auto’s. Wie weet wat dit in de toekomst kan veranderen. Trend twee: het niveau van verkeer is terug op dat van voor corona, misschien nog iets hoger. Trend drie is de legalisatie van de snelheid van landbouwverkeer van 25 naar 40 kilometer per uur. Trend vier: de wildgroei van soorten tweewielers, zoals bakfiets, speed pedelec, e-bike, fatbike enzovoort. Er is op de fietspaden steeds meer variatie in omvang, maar ook in snelheid. De vergrijzing op de weg is ook nog een belangrijke factor.”
Voor landbouwverkeer ziet hij in het gedrag van medeweggebruikers de grootste uitdaging. “Over het algemeen zie ik vooral chauffeurs die zich goed bewust zijn van hun plaats op de weg, massa en zicht”, zegt Van de Lindeloof. “Als we bezig zijn met weginrichting houden we in zoverre rekening met landbouwverkeer dat we de weg breed genoeg maken om dit verkeer veilig door te laten rijden. Het gaat meestal mis bij de weggebruikers om de machine heen.”
Welke adviezen heeft Van de Lindeloof voor chauffeurs van landbouwvoertuigen? “Wees rustig en wees voorspelbaar”, zegt de verkeerskundige. Hij ziet de verharding in het verkeer. “Ik heb de indruk dat we vaak meer willen doen dan in de tijd past die we hebben, zowel in als buiten het verkeer”, zegt hij. Daar kan een chauffeur van een landbouwvoertuig weinig aan doen. “Toch kan het helpen om naar je eigen gedrag te kijken als je in de personenauto rijdt. Wat zie je dan? Zie rijden op de weg als communicatie. Hoe wil je communiceren met je medeweggebruikers. Laat zien dat je hen ziet.”
Van de Lindeloof geeft voorbeelden van voorspelbaar rijgedrag. “Wat je kunt doen, is bijvoorbeeld ruim op tijd richting aangeven en geleidelijk afremmen voor het afslaan, niet abrupt. Een tip vanuit andere ondernemers: rijd een extra rondje over de rotonde. Zo kan een aantal auto’s jou passeren.”
Gevraagd naar specifieke maatregelen voor landbouwverkeer noemt hij de toepassing van landbouwpasseerhavens. Er zijn er vier van en Gelderland wil ze op meer plaatsen realiseren. “In overleg met Cumela ontwikkelden we een ontwerpstandaard die zoveel mogelijk rekening houdt met agrarische voertuigen en hun bestuurders. Het gebruik van deze passeerhaven is verplicht, maar hij is dermate lang dat bestuurders waarschijnlijk niet hoeven te stoppen terwijl ze veilig worden gepasseerd door auto’s.”
Wil je meer horen over verkeer en gedrag in het verkeer? Of heb je zelf vragen? Stel ze dan 12 september op de Cumela-ontbijtsessie op AgroTechniek Holland en GroenTechniek Holland in Biddinghuizen. Het thema is ‘Professioneel op weg’.
Martijn van de Lindeloof werkt sinds 2002 als verkeerskundige. Hij heeft een technische achtergrond, maar heeft zich gedurende zijn loopbaan gespecialiseerd in de beleving en het gedrag van verkeersdeelnemers. Hij begon ooit bij Grontmij (het huidige Sweco), maar ging in 2004 naar de provincie Gelderland, waar hij ook nu werkzaam is. Tussen 2009 en 2016 keerde Martijn terug naar Grontmij. Voor de provincie Gelderland is Martijn actief in diverse soorten projecten, van lokale fietsoversteken tot nieuwe rondwegen en autosnelwegen. In Gelderland timmert hij hard aan de weg.
Wil jij meer weten over verkeersgedrag? Meld je aan voor de ontbijtbijeenkomst van Cumela op donderdag 12 september. Martijn is een van de sprekers deze ochtend!
