TenderNed gaat met een analyse van de cijfers in op de geruchten over teruglopende inschrijvingen. Vooral in overheidsopdrachten hebben bedrijven minder interesse. Uit de cijfers blijkt inderdaad een daling in het aantal inschrijvingen op openbare aanbestedingen. "In 2017 schreven gemiddeld vier à vijf ondernemingen in op een openbare aanbesteding. In 2023 daalde dit naar drie à vier", vat TenderNed samen.
Verdere daling
In de eerste helft van 2024 ligt het gemiddeld aantal inschrijvingen dichter bij de drie dan bij de vier, en zakt het gemiddelde van 3,6 naar 3,4. In 2022 bereikte dit cijfer met 3,3 het laagste punt in acht jaar, een niveau dat opnieuw in zicht komt. Juist in de bouw, waar het aantal aanbestedingen tot en met 2023 toenam, krimpt het aantal inschrijvers.
Ook in ICT, mobiliteit en schoonmaak daalt de interesse om in te schrijven. Hoewel de bouw met gemiddeld vier inschrijvers beter scoort dan andere sectoren, is dit wel het laagste aantal sinds 2017.
Minder interesse in werken
Dit sluit aan bij het beeld per opdrachttype. Zo blijkt er een stijgend animo om in te schrijven op leveringen (van goederen), blijven diensten (zoals advieswerk of onderhoud) redelijk stabiel, maar zit de daling vooral in werken (zoals bouwprojecten en constructiewerk variërend van wegenbouw, infra tot renoveren en bouw). In 2017 schreven gemiddeld nog 6,8 bedrijven in op werken, terwijl dat in de eerste helft van 2024 is gedaald naar 4,3. Ook groeit het aantal opdrachten met maar één inschrijver. Bij werkden verdubbelde dat aantal zelfs ten opzichte van 2017.
Een andere trendbreuk; in 2023 kwamen aanbesteden op prijs en aanbesteden op prijs-kwaliteit dichterbij elkaar, in de eerste zes maanden van 2024 gebeurde het tegenovergestelde. Het gunningscriterium 'laagste prijs' blijft redelijk stabiel, terwijl het aantal aanbestedingen op prijs-kwaliteit weg zakt. Aanbesteders kunnen deze trend in de tweede helft van 2024 nog ombuigen. Daarvoor moeten de overheidsinstanties actief ingrijpen, zeker gezien de doelstellingen in de agenda 'Beter aanbesteden', die streeft naar eerlijker en efficiënter aanbesteden.
Oorzaken van dalingen
TenderNed vroeg aan verschillende marktpartijen wat de oorzaken van de dalingen kunnen zijn. Dat leverde acht algemene redenen op die niet voor elke sector gelden.
- Inschrijven op een aanbesteding kost vaak veel tijd, mankracht en/of geld. Zeker nu er krapte op de arbeidsmarkt is, hebben ondernemingen hier niet altijd de capaciteit voor.
- Te veel (onnodige) eisen, waardoor het indienen van een inschrijving nog meer tijd kost.
- Wat mee kan spelen, is de vraag vanuit commerciële partijen. Het kan zijn dat een onderneming eerder kiest voor een opdracht van een commerciële partij als dit minder complex is, dan inschrijven op een aanbesteding.
- Aan het doen van een inschrijving zitten kosten verbonden die mogelijk niet worden terugverdiend. Helaas wordt een tenderkostenvergoeding nauwelijks toegepast.
- Er wordt steeds meer aanbesteed. Als de capaciteit van leveranciers gelijk blijft, maar er meer vraag komt vanuit aanbestedende diensten, dan kan het gemiddeld aantal inschrijvingen afnemen.
- Specifiek voor bouw: bij grote bouw- en/of renovatieprojecten wordt regelmatig gesteld dat er een te groot risico bij de ondernemingen wordt gelegd. Hierdoor is de opdracht niet meer rendabel.
Als het gaat over krapte op de arbeidsmarkt gaat het argument in op menskracht voor het doen van een inschrijving, terwijl in de cumelasector gebrek aan krachten om het werk uit te kunnen voeren vaker voorkomt. Toch geeft een beetje inzicht in wat er speelt.
