Väderstad is de Proceed-zaaimachine gaan ontwikkelen omdat de kosten voor zaaigoed - en ook kunstmest - steeds hoger worden. Bij hybride granen is het bijvoorbeeld zaak om zuinig om te gaan met zaaigoed, omdat dat relatief duur is. Het beste rendement haal je dus met een goede plaatsing van het zaad. Daarnaast zorgt de nieuwe techniek voor een reductie in energieverbruik en in het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
Bij hybride granen is het zaak om zuinig om te gaan met zaaigoed, omdat dat relatief duur is
De Proceed is niet alleen een zaaimachine voor bieten en maïs, maar ook voor granen, zonnebloemen, erwten, koolzaad, sorghum en nog veel meer. De zaaimachine - Väderstad spreekt zelf liever van een planter - werkt niet alleen in een perfect klaar gelegd zaaibed, maar ook in minimum-tillage- of no-tillage-omstandigheden of hij zaait rechtstreeks in een groenbemester. Eén machine voor alle gewassen en alle omstandigheden. Väderstad had bij de ontwikkeling een aantal eisen: de machine moest een constante rijafstand aan kunnen houden, de afstand tussen de afgelegde zaden in de rij moest constant zijn en de zaaidiepte moest voor elk zaadje gelijk zijn.
Ervaringen met de Tempo
Väderstad gebruikte bij de ontwikkeling van de Proceed de ervaringen die het sinds 2012 heeft opgedaan met de Tempo-zaaimachines. Basis is het principe om met overdruk de zaden in de grond te brengen en een goed verenkelingsapparaat. Met verschillende schijven is dat nu geschikt gemaakt voor de meest uiteenlopende zaadgroottes. Zo is bijvoorbeeld voor maïs het aantal gaatjes in de schijf acht, terwijl het bij graan honderd is. De schijven worden elektrisch aangedreven.
De zaaiaggregaten hebben ook grote gelijkenissen met die van de Tempo. De machine heeft een rij aandrukwielen, die een tweeledig doel hebben. In de eerste plaats drukken ze de grond voor elk zaaielement aan met een constante druk. Hierdoor wordt elk zaadje in een aangedrukte grond op een constante diepte afgelegd. Dit zorgt voor een snelle opkomst. De tweede functie van de rollen is het dragen van het gewicht van de machine. Deze heeft verder geen steunwielen.
Na de aandrukwielen komen de ruimers, die voor een schoon zaaivlak zorgen. De twee V-vormige schijven kunnen zo gemakkelijk een perfecte zaaivoor maken, daarbij gesteund door de dieptewielen naast de schijven. Een stoprol achter de schijven zorgt dat het zaadje niet meer kan verrollen en meteen wordt aangedrukt. Twee aandrukrollen of schijven drukken vervolgens de zaaivoor dicht. Via een fronttank kan ook kunstmest worden toegediend. Dit gebeurt na de stoprol.
Het kan voor bedrijven een uitkomst zijn om met één machine alle gewassen te kunnen zaaien
De machine heeft een centrale zaadtank van 3000 liter. Het zaadtransport vanuit de tank gebeurt via overdruk. De zaadtank staat hiervoor continu op druk. Bij elke zaaiunit is een kleine buffervoorraad van 200 milliliter. Als die vol is, valt de luchtstroom die het zaad transporteert weg. De machine die we in het veld in actie zagen, had één verdeelunit voor het zaad over de elementen. De latere versie, die statisch werd voorgesteld, had vier verdeelkoppen. Het zaad wordt na het verenkelingsapparaat via een luchtstroom in de grond gebracht. Hiervoor zitten er bij de nieuwste versie van de machine twee geïntegreerde ventilatoren voor op de zaadtank. Deze worden hydraulisch aangedreven via de trekkerhydrauliek. De machine heeft voor vier packerwielen, die ervoor zorgen dat het frame van de zaaimachine altijd mooi parallel aan het veld ligt. Bovendien voorkomen deze wielen een te hoge oplegdruk op de trekker. De twee transportwielen van de machine hebben alleen contact met de grond bij het draaien op de kopakker en natuurlijk tijdens transport. De machine staat via een E-Services-module in verbinding met een tablet in de trekker voor de instelling en bediening. Hij kan echter ook via Isobus worden bediend.
Wanneer de machine te koop komt, maakte Väderstad niet bekend. Ook wat de prijs betreft hulde de fabrikant zich nog in stilzwijgen. Dat het een forse prijs zal zijn, is gezien de techniek echter een uitgemaakte zaak. Wel kan het voor bedrijven een uitkomst zijn om met één machine alle gewassen te kunnen zaaien en dat ook onder verschillende omstandigheden te kunnen doen.
De aandrukwielen zorgen voor een vast zaaibed voor elk element, maar dragen daarnaast ook het gewicht van de machine.
Met verschillende zaaischijven is het verenkelingsapparaat geschikt te maken voor zaden van verschillende diameters.
De zaden worden afgelegd met een constante onderlinge afstand in de rij. Ook de zaaidiepte is constant.
De nieuwste uitvoering van de machine wijkt af van het prototype door een andere plaats van de ventilator en de centrale verdeelkoppen.
Meerwaarde Proceed
De grote vraag is natuurlijk of een dergelijk dure zaaitechniek financieel uit kan ten opzichte van de traditionele manier van zaaien, of dat nu een pneumaat is of een mechanische zaaimachine. Väderstad heeft daar in de afgelopen drie seizoenen deels samen met een aantal universiteiten uitgebreid onderzoek naar gedaan. In een proef met tarwe leverde de met de Proceed gezaaide tarwe met een rijafstand van 225 millimeter meer op dan de traditioneel gezaaide tarwe met een rijafstand van 166 millimeter bij een gelijke hoeveelheid zaaizaad. Dat verschil was niet zo heel groot: 6,91 tegenover 6,82 ton per hectare. Na het terugbrengen van de hoeveelheid zaaizaad van 275 naar 150 zaden per vierkante meter was het verschil groter: 7,13 tegenover 6,35 ton per hectare. De conclusie is dat met veel minder zaad de Proceed meer opbrengst geeft dan traditioneel gezaaid. Een tweede conclusie is dat we bij deze machine niet meer spreken van kilogrammen zaaizaad per hectare, maar in aantal korrels per vierkante meter.
Bij een proef in Polen in 2022 kwamen dezelfde verschillen naar voren: 5,25 tegenover 4,85 ton per hectare, en dat bij veertig procent minder zaaizaad. Wat bij deze proef ook naar voren kwam, was dat het duizendkorrelgewicht toenam, van 52,55 naar 55,12 gram in het voordeel van de Proceed. Het blijkt ook dat de wortelontwikkeling bij de planten groter is. Väderstad zal de proeven het komend seizoen voortzetten met een groter aantal machines en in een groter aantal landen.
