Vijf politici traden dinsdag aan voor het Cumela Live verkiezingsdebat. In de studio in Utrecht debatteerden ze onder leiding van Roelof Hemmen over twee stellingen, gevolgd door drie één op één discussies. Aanwezig waren Helma Lodders (VVD), Cees de Jong (CDA), Joris Thijssen (PvdA), Roelof Bisschop (SGP) en Caroline van der Plas (BBB). Ook D66 was uitgenodigd maar zij lieten op het laatste moment weten niemand beschikbaar te hebben. Namens Cumela waren Wim van Mourik en Wim Claessens aanwezig om het debat te becommentarieren en zich vanuit de praktijk met de discussie te bemoeien.
Politiek debat Cumela Live
Wim Claessens concludeerde dat dit zeker nodig is want volgens hem hebben ambtenaren en kamerleden regelmatig niet alleen mondkapjes op, maar ook oordopjes in. “Je denkt dan dat je een goed gesprek hebt gehad, maar uiteindelijk lijkt het of ze niet gehoord hebben en lees je in de regelgeving iets heel anders terug.” Onbegrijpelijke regels vormden een belangrijk onderdeel van de tweede debatronde. Daarin ging het over de kalenderlandbouw en de onmogelijke situatie waarin cumelaondernemers daardoor komen. Bij de stemming voorafgaande aan het debat verklaarde iedereen het eens te zijn met de stelling dat Kalenderlandbouw een gedrocht is. Cees de Jong van het CDA trok fel van leer tegen de 20 graden regeling en de manier waarop dit gedurende het seizoen opeens onderdeel werd van de mestwetgeving. “Dit is funest voor ondernemers. Ik weet van Loonbedrijf De Vries in Stolwijk dat ze vorig jaar 140.000 euro hebben geinvesteerd in een nieuw systeem met sleepvoetbemester. Opeens is dat een groot deel van het seizoen niet meer bruikbaar. Dat kun je ondernemers niet aandoen.” Een opinie waarin hij veel bijval kreeg. Caroline van de Plas, lijsttrekker van de nieuwe BoerBurgerBeweging sloot zich hier bij aan en concludeerde dat dit duidelijk maakt waarom er ruimte is voor haar partij. “Voor ons is het simpel, gewoon afschaffen die handel, die kalenderlandbouw. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de huidige coalitiepartijen daarmee instemmen.”
Derogatie binnenhalen
Helma Lodders verdedigde zich als zittend Kamerlid namens de VVD met de verwjizing naar de noodzaak om voor Nederland derogatie binnen te halen. “Dat is voor de veehouderij zo belangrijk dat je soms dit soort zaken moet accepteren, al krijg ook ik daar buikpijn van. Maar dat is nu eenmaal inherent aan de politiek,” zo waarschuwde ze Van der Plas. Maar er is altijd wat aan te doen benadrukte ze. “Samen met een paar collega’s hebben we ook de dammetjes regel voor de ruggenteelt weer van tafel gekregen.”
Roelof Bisschop noemde het een schoolvoorbeeld hoe het beleid niet vormgeven moet worden. “Het wordt over de sector uitgestort zonder dat ze er inhoudelijk bij betrokken is. Dan wordt er gezegd Europa, maar ik vraag af of die toch niet uit de koker van het ministerie komt. Uit angst dat er geen derogatie komt. Joris Thijssen van de PvdA vond dat juist een gebrek aan leiderschap. “We accepteren maar van alles om te voorkomen dat we de derogatie verliezen.”
Enige linkse vertegenwoordiger
Thijssen had in de debatten een wat eenzame positie als enig vertegenwoordiger van de partijen aan de linkerkant van het spectrum. Waar hij eenzaam was geworden doordat zowel ChristenUnie als D66 geen vertegenwoordiger vrij hadden voor het debat. Ook in het debat over de aanpak van de stikstofcrisis stond hij redelijk alleen. Al was ook Caroline van der Plas een verrassende tegenstander van de stelling, dat de overheid in de stikstofcrisis alleen doelen moet stellen en de uitvoering moet overlaten aan het bedrijfsleven. Zij verklaarde dat door aan te geven dat zij vindt dat het hele stikstofprobleem terug moet naar de tekentafel en dat er een heel andere aanpak moet komen. Dat kan volgens haar door daar nu een spoedwet voor te maken. Daarmee stond ze wel weer lijnrecht tegenover Thijssen die de schuld van de stilstand door de stikstofcrisis bij de VVD en het CDA deponeerde. “Dat zijn de partijen die het stikstofprobleem niet oplossen daarom moet je als overheid de vinger aan de pols houden.” Dat was voldoende om Cees de Jong recht tegenover zich te krijgen. Hij constateerde dat Thijssen vast houdt aan een top down beleid en geen rekening houdt met de ondernemers in het veld en hoe zij dit aan willen en kunnen pakken. Hij wees ook op de ijkpunten die door de commissie Remkes waren bepaald en die nu als uitgangspunt dienen voor het bedrijfsleven.
Stikstofbeleid op dun ijs
Daarmee kwam hij op de aanleiding tot dit debat, de stikstofcrisis als gevolg van het afschieten van de Pas door de Raad van Staten. Dat heeft een juridisch stikstofprobleem veroorzaakt waar de overheid nu mee te maken heeft concludeerde Roelof Bisschop. “Maar de basis van het huidige stikstofbeleid is ongelofelijk dun ijs. Wij kijken daar nu samen met deskundigen naar en als dan ziet wat er staat, rijzen de haren je te berge. Hoe is het in vredesnaam mogelijk dat hier beleid op wordt geformuleerd.” Het volgende kabinet zal daarvoor volgens hem nieuw beleid moeten formuleren, maar tot die tijd moet de overheid stikstofruimte vinden binnen de huidige regels om het werk aan de gang te houden. “Anders slaat de hele sector voorlopig op slot,” vulde Lodders aan. “Daarom moeten we zorgen dat de vergunningverlening op gang komt. Nu kan dat via de stikstofwet en die tijd moeten we gebruiken om veel meer te gaan meten.” De Jong verklaarde daarbij alle vertrouwen in de cumelasector te hebben. “Ik weet dat dit creatieve ondernemers zijn, die naar een oplossing zoeken, maar wel tijd nodig hebben.”
Het waren woorden die Wim van Mourik aan het eind van het debat van harte onderschreef. “Wij hebben tijd nodig om het machinepark te veranderen. Dat moet niet alleen worden afgeschreven, het duurt ook nog een tijd voordat er bijvoorbeeld echt elektrische machines beschikbaar zijn. Daarom moeten opdrachtgevers van de overheid stoppen om in bestekken elektrische machines te eisen. Die zijn er helemaal niet. Niet alleen wij maar ook de fabrikanten hebben nog 10 jaar nodig om die omschakeling te maken. Dat moet ook de politiek zich realiseren.”
Voor Van Mourik was het debat in elk geval verhelderend. Waar hij aan het begin aangaf nog niet te weten op wie hij gaat stemmen, was dat aan het eind al veranderd. “Ik heb mijn keuze grotendeels bepaald.” Wat dat dan was probeerde Hemmen nog. Maar dat stemadvies hield Van Mourik wijselijk voor zich.
