Het watersysteem in Nederland moet regelmatig worden gebaggerd om het op orde te houden. Dat kost veel energie. Twaalf regionale waterbeheerders van verschillende gemeenten, provincies en waterschappen hebben de Marktvisie en Inkoopstrategie Duurzaam Baggeren opgesteld in nauwe samenwerking met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Ook de belangrijkste marktvertegenwoordigers, zoals de Vereniging van Waterbouwers en Cumela, zijn betrokken bij de totstandkoming. De M&I geeft waterbeheerders handvatten hoe zij in hun aanbestedingsbeleid rekening kunnen houden met het reduceren van broeikasgasemissie en stikstof. De focus in de M&I ligt op kleinschalig en middelgroot baggerwerk in zoete wateren, zowel in landelijk als stedelijk gebied.
Effectief baggeren
Nico Willemsen, Cumela-beleidsmedewerker Grondverzet en Cultuurtechniek, legt uit wat er voor baggeraars en opdrachtgevers gaat veranderen. ”Ook de baggerbranche moet verduurzamen. Dit kan op verschillende manieren, zoals door nieuwe emissiearme technieken, maar ook door anders te werken. De meest voorkomende baggertechniek is momenteel baggeren, laden, afvoeren en storten. Een alternatief is dat de baggeraar het slib een tijdje laten liggen, zodat het kan indikken en dat de baggerspecie vervolgens direct als grond of grondstof kan worden gebruikt, zodat het een zo hoog mogelijke maatschappelijke waarde krijgt.” Willemsen geeft aan dat slib indikken op verschillende manieren kan en met variërende technieken. “ O korte termijn is dat mogelijk een duurdere optie, maar het kan op de langere termijn juist voordeliger zijn, stelt Willemsen. “Om de efficiëntie te verhogen kunnen waterbeheerder en baggeraar ook samen kijken naar de inzet van het benodigde materieel en naar de broeikasgassen die vrijkomen uit de bagger zelf. Ze moeten daarbij ook aandacht hebben voor de mogelijkheid om de noodzaak tot baggeren te voorkomen.”
Creatief denken
Waterbeheerders bepalen de markt in de baggerwerken. Samen met marktpartijen kunnen zij zorgen voor een verdere verduurzaming van baggerprojecten en een gecoördineerde kosteneffectieve transitie. André Baars, voormalig districtsvoorzitter van Cumela Zuid-Holland, maakt deel uit van de klankbordgroep die betrokken was bij de totstandkoming van de M&I. André verduidelijkt de mogelijkheden voor verduurzaming met een voorbeeld. “Als een park bij een herinrichting moet worden opgehoogd, kan de parkbeheerder ervoor kiezen de parkvijver te laten baggeren en het slib indikken om dat later te gebruiken voor het ophogen. Dit zorgt voor onder andere een CO₂-reductie en voor minder vervoersbewegingen. Dat komt ook de veiligheid ten goede. Bovendien is de herkomst van de grond duidelijk. Het enige nadeel voor de parkbeheerder kan zijn, dat hij het baggeren wellicht eerder moet laten uitvoeren dan gepland en er dus eerder in moet investeren. Daarentegen bespaart hij op de aankoop- en transportkosten van grond die elders vandaan zou moeten komen. Met effectief baggeren gaan efficiëntie en duurzaamheid hand in hand,” benadrukt Baars.
Door de aanbevelingen in de M&I worden opdrachtgevers er meer toe bewogen om duurzamer te denken. Wel moeten ze daarbij openstaan voor varianten en bereid zijn om hierin te investeren. Baars adviseert de baggeraars daarin een proactieve rol te pakken. “Ze zijn vaak creatief en innoverend en die talenten kunnen ze nu meer gaan inzetten, bijvoorbeeld door samen met de opdrachtgever in een soort bouwteam naar de meest efficiënte oplossing te kijken.”
Transitiepaden
De Marktvisie en Inkoopstrategie Duurzaam Baggeren laat niet alleen zien wat er nu al kan, maar maakt ook duidelijk wat de ontwikkelingen zijn om in de komende jaren meer circulair en klimaatbewust te baggeren. De M&I volgt hiermee de lijn van het programma klimaatneutrale en circulaire infrastructuur van Rijkswaterstaat naar een volledig klimaatneutrale en circulaire grond- weg- en waterbouw in 2030. Ook de transitiepaden van Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) staan in de M&I, namelijk het transitiepad Kustlijnzorg en Vaargeulonderhoud en het transitiepad voor Weg-, Dijk- en Spoormaterieel. Nico Willemsen voegt toe: “Net als de M&I zijn ook de transitiepaden met de markt ontwikkeld. Cumela blijft uiteraard met de waterschappen bewaken dat de uitvraag aansluit bij de realiteit en haalbaarheid van de sector.”
