Dit is een akkoord op hoofdlijnen dat soms wel en soms niet specifiek is uitgewerkt. Het is wel afwachten hoe en hoe snel beleidswijzigingen kunnen worden doorgevoerd. Vooral als dit met Europese wetgeving is verweven en Nederland niet éénzijdig kan afwijken van gemaakte afspraken.
Landbouw
In het akkoord is nadrukkelijk aandacht voor de landbouw. De landbouw wordt weer meer centraal gezet waar bij het belang van voedselzekerheid ‘voor ons allen’ onderschreven wordt. Dit betekent hopelijk meer lucht en uiteindelijk toekomstperspectief voor de agrarische sector. Er is weer meer balans tussen beleid gericht op ondernemers die hun bedrijf willen verduurzamen richting de toekomst en niet alleen beleid gericht op het opkopen van ondernemers die willen stoppen. Het belang van innovatie staat ook weer nadrukkelijker centraal naast instrumenten als extensivering, verplaatsen en opkopen. Het geeft de agrarische sector meer tijd zich aan te passen aan de veranderende wensen in de samenleving. Aandacht voor de rechtszekerheid (geen gedwongen opkoop) leidt er mede toe dat ook het ondernemersvertrouwen kan terugkeren. Een landbouwsector die zich geleidelijk aanpast is ook positief voor agrarische loonbedrijven.
Mestbeleid
Er wordt een beleid geschetst dat van middelsturing naar doelsturing gaat op basis van metingen. Dat is ook een reeds lang gekoesterde wens van Cumela. De aandacht voor de ‘mestplaatsingscrisis’ op korte termijn is ook goed om terug te zien. Herziening van de NV-gebieden, smallere bufferzones (100 meter in plaats van 250 meter) en loslaten van de norm in de Nitraat-richtlijn van 170 kg stikstof per hectare dierlijke mest worden genoemd. Vraag is en blijft hoe snel er extra plaatsruimte gerealiseerd kan worden gezien de situatie op de mestmarkt die nijpend is en dramatischer wordt.
Stikstof en natuur
Natuurherstel wordt gedaan op basis van metingen in plaats van modellen. De Kritische Depositie Waarde wordt uit de wet gehaald en er komt een drempelwaarde 1 mol/ha. voor stikstofuitstoot waardoor we van het stikstofslot af kunnen komen. Voor agrarisch natuurbeheer komt 500 miljoen extra beschikbaar.
Infra en bouw
Er komt een enorme impuls in nieuwe woningbouw, onderhoud van infrastructuur, bereikbaarheid en energietransitie. Dit levert de sector veel werk en kansen op voor de toekomst.
Werken moet lonen
De bestaanszekerheid en koopkracht worden genoemd als eerste van de tien hoofdpunten in het akkoord. Geconstateerd wordt dat er nu maatregelen nodig zijn zodat mensen direct in hun portemonnee meer loon naar werken krijgen. De genoemde lastenverlichting op arbeid en verlaging van de marginale druk klinken ons als muziek in de oren! Dat geldt ook voor het stapsgewijs werken aan verbeteringen in de sociale zekerheid, fiscale regelingen en toeslagen zodat werken meer loont.
Het MKB - waaronder cumelabedrijven - worden gesteund door recente lastenverzwaringen voor ondernemers terug te draaien. Zoals de verhoging van de Energiebelasting en belasting op vermogen die zijn aangekondigd op Prinsjesdag. Bij nieuw beleid wordt duidelijker rekening gehouden met de gevolgen daarvan voor de kleine ondernemer wat betreft kosten en risico’s. Cumela is blij dat er weer nadrukkelijker aandacht is voor het kleinbedrijf. “Er wordt weer gebouwd aan vertrouwen door meer naast de ondernemer te gaan staan”.
Bedrijven zullen geholpen worden bij de energietransitie. Leveringszekerheid van energie en het oplossen van de netcongestie krijgen voorrang. Ook de klimaatadaptie is belangrijk. Bedrijven hebben behoefte aan stabiel beleid en dat blijft het uitgangspunt.
We hebben bedenkingen bij de plannen om de wetsbehandeling van de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) en de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (WTTA) voort te zetten. Meer zekerheid op de arbeidsmarkt en meer vaste contracten voor werknemers zijn elementen waar wij zeker voor zijn. Echter de rigide wetsvoorstellen die er nu liggen behoeven naar onze mening wel aanpassing.
Rode diesel
In 2027 keert rode diesel terug voor boeren, tuinders en loonwerkers. Cumela is wel benieuwd in welke vorm dat gaat gebeuren. Komt de roodgekleurde diesel weer terug of wordt een administratief systeem zoals de accijnsteruggaveregeling voor witte diesel in Duitsland. Dat laatste voorkomt dat cumelabedrijven meerdere soorten diesel in verschillende opslagtanks moeten hebben, aangezien ze in meerdere sectoren actief zijn. Ook HVO (Hernieuwbare plantaardige diesel) dient wat Cumela betreft onder de rode dieselregeling te vallen.
Opmerkelijk zijn lagere energiebelastingen op fossiele brandstoffen en daartegenover minder subsidie voor duurzame energie. Dit zal zeker op korte termijn de transitie naar fossielvrije machines lastig maken.
Ruimtelijke ordening
In het akkoord staan veel onderwerpen met gevolgen voor de ruimtelijke ordening. Het beschermen van landbouwgrond, het bouwen van huizen en infrastructuur en daarvoor komt een coördinerende minister. We zien niet hoe het toekomstig kabinet om wil gaan met bodem- en waterkwaliteit. Ook verdwijnt het transitiefonds waardoor het NPLG en de gebiedsplannen een onzekere toekomst tegemoet gaan.
Samenvattend:
De aanbevelingen van Cumela aan de informateur zien we voor een groot deel terug in dit hoofdlijnenakkoord en daar zijn we positief over. Ons voorbehoud is wel dat die ambities ook waargemaakt kunnen worden en financieel en juridisch houdbaar zijn. Veel hangt af van toekomstige bewindspersonen die visie, durf en standvastigheid moeten tonen. Het is nog een akkoord op hoofdlijnen. De nieuwe ministersploeg zal het akkoord verder gaan uitwerken tot concrete plannen. Cumela is bereid mee te denken en in gesprek te gaan over de invulling daarvan.
