‘De rol van de cumelavrouw is groter dan ze zich realiseert’

Eigenlijk kun je stellen dat als mannen en vrouwen samenwerken één plus één is drie is

Wie is ‘de cumelavrouw’? Na een jaar lang vrouwen uit de sector te hebben geportretteerd, is het alleen maar duidelijker geworden dat hier geen eenduidig antwoord op te geven is. De één heeft een eigen baan naast het bedrijf van haar man, de ander is eigenaar van een cumelabedrijf en weer een ander werkt op de administratie en kookt in drukke tijden voor het personeel.

Ook qua karaktertrekken zitten er grote verschillen tussen de vrouwen. De één is heel precies, de ander rechtdoorzee. “Er bestaat heel veel diversiteit”, beaamt Ellen Lesscher, trainer en coach. Ze is binnen Cumela onder andere betrokken bij trainingen tijdens de Vrouwen-VIP-dagen, voor Mooi Vak Man! en bij incompany-trainingen. Daarbij probeert ze ondernemers zowel persoonlijk als zakelijk te versterken in hun ondernemerschap. “Hoewel elke cumelavrouw verschillend is, is het wel altijd zichtbaar als er een vrouwelijke invloed in het bedrijf zit”, weet ze uit ervaring. “Ik wil niet generaliseren, maar vaak zijn er binnen het bedrijf dan kortere lijnen. Je kunt de vrouwelijke invloed terugzien in het personeelsbeleid en er heerst een andere dynamiek”, aldus Ellen. Eigenlijk kun je stellen dat als mannen en vrouwen samenwerken één plus één is drie is, stelt ze. “Een ondernemer vertelde me ooit dat een vrouwelijke medewerker iets doet met een team. Hij merkte dat door haar aanwezigheid iedereen meer rekening met elkaar houdt en dat mensen meer bereid zijn om samen te werken.”

Dat blijkt ook uit de serie. Daar waar een vrouw zich gaat bemoeien met het personeelsbeleid ontstaan nieuwe initiatieven, zoals een gepersonaliseerd kerstpakket of nieuwe werkkleding of ze neemt elke vrijdagmiddag taart mee voor bij de koffie. Zo vertelde één van de geïnterviewden dat zij de jaargesprekken nieuw elan had gegeven. Deze gesprekken waren geen geforceerd standaardriedeltje meer, maar doordat zij de vragen net wat anders had geformuleerd, werd het een geanimeerd én leerzaam gesprek voor beide partijen.

‘Iemand moet het doen’
Hun invloed is bewonderenswaardig, al zeggen veel van de geïnterviewde cumelavrouwen zelf: “Ik doe dit er gewoon bij.” Wanneer hen werd gevraagd waarom ze op kantoor waren gaan werken, was een veel gehoord antwoord: “Iemand moet het doen.” Dat is iets wat Ellen erg herkent. “Dit antwoord hoor ik ook vaak”, zegt ze. “Eerlijk gezegd: met zo’n uitspraak doen ze zichzelf eigenlijk te kort. Cumelavrouwen zouden wel wat meer hun toegevoegde waarde mogen inzien. Ze spelen zo’n belangrijke rol aan de achterkant van het bedrijf: ze organiseren, regelen, ontzorgen. Dat zou meer mogen worden gewaardeerd.”

Terugkijkend op de serie geldt dat eigenlijk voor alle geïnterviewde cumelavrouwen, ook voor degenen die een eigen baan hebben. Zij reageerden soms wat terughoudend als hen werd gevraagd om mee te werken aan deze serie. “Ik doe niets in het bedrijf. Ik heb mijn eigen baan. Is dat wel interessant genoeg?”, vroegen ze zich af. Bij doorvragen bleek dat ze toch een belangrijke rol vervullen binnen het bedrijf van hun partner. Ze accepteren dat hun partner er op sommige momenten niet bij kan zijn, zoals op verjaardagen van de kinderen, Sinterklaasavond et cetera. Ze zijn voornamelijk aangewezen op het zorgen voor (jonge) kinderen en de huishouding en bovenal staan ze naast hun partner. Ze denken mee over investeringen, ze bieden een luisterend oor en bekijken problemen vanuit een andere hoek, waardoor oplossingen soms dichterbij zijn dan ze in eerste instantie leken. “De vrouwen zeggen wel ‘Dit doe ik gewoon’, maar het is bewonderenswaardig”, zegt Ellen. “Ze hebben hun eigen werk, of het nu binnen of buiten het bedrijf is, én kinderen én het huishouden. Daarnaast ondersteunen ze hun partner. Hun rol is groter dan ze zich zelf realiseren.”

Daar ligt echter ook meteen de valkuil, gaat ze verder. “Ik kom ook vrouwen tegen die zichzelf wegcijferen ten koste van hun eigen balans. Het zijn hardwerkende vrouwen en hun loyaliteit richting hun partner en zijn bedrijf is groot, maar daardoor is het voor sommigen moeilijk om bij zichzelf te blijven, om hun eigen pad te durven volgen en te kiezen voor een eigen loopbaan. Ook al zijn ze nog zo zelfstandig.”

Veranderende rol
Vroeger was het wellicht vanzelfsprekender dat, als er een vrouw in beeld kwam, zij ook mee ging werken in het bedrijf van haar man. De zin “Iemand moet het doen” bestond toen ook al. Ook toen was de balans tussen werk en privé een koorddanstouwtje. Het bureau stond naast de box en tijdens telefoontjes van klanten zat de vrouw borstvoeding te geven.

Toch lijkt de rol van de vrouw te zijn veranderd. De bedrijven worden groter en vrouwen spelen een steeds grotere rol in het beslissingsproces. “Vroeger overlegde hij met zijn vader en stond er ineens een nieuwe machine op het erf. Nu beslis ik mee en kijk ik of het financieel uit kan. Al heb ik geen verstand van machines, ik wil toch graag betrokken zijn bij zulke beslissingen”, zei een geïnterviewde.

Ook zijn het vaak de vrouwen die beslissen of het huis naast het bedrijfspand wordt betrokken of dat er toch een huis verderop wordt gezocht. Zo vertelde een moeder dat zij liever in het dorp woonde, waar al hun vrienden en vriendinnen woonden, in plaats van naast het bedrijf, om zo de balans tussen privé en werk meer in evenwicht te brengen.

Aandacht voor soft skills
Met de toenemende invloed van vrouwen binnen het bedrijf neemt, geheel in lijn met de tijdgeest, de aandacht voor zogeheten ‘soft skills’ toe. “Deze soft skills hebben te maken met het sociale aspect binnen een bedrijf”, legt Ellen uit. “Soft skills hebben hun weerslag op het boeien en binden van mensen. Zeker met de krapte op de arbeidsmarkt wordt dat steeds belangrijker. Iemand die echt luistert, iemand die aandacht heeft voor wat er speelt, dat waarderen medewerkers zeer.”

Vrouwen hebben daar een belangrijke rol in, stelt ze. “Ik wil niet generaliseren, maar vrouwen hebben vaker oog voor de levensfase van een medewerker. Niet alleen papa’s willen nu een papadag, maar oudere medewerkers willen ook graag een opadag.”

Dat klinkt in de wereld van de cumelasector misschien als ‘soft’, want het adagium daarin is: niet zeuren, maar doorgaan. Dat lijkt echter te veranderen. “Ook medewerkers in deze sector willen een opadag. Jonge medewerkers willen op zaterdag voetballen. Meegaan met de tijdgeest is een belangrijk aspect, waar vooral vrouwen oog voor lijken te hebben.”

Verlangen naar vrouwelijke prietpraat
Om te leven en te werken in deze mannenwereld is het misschien niet gek dat menig vrouw verlangt naar een vrouwenpraatje. Zo vertelde een cumelavrouw die voorheen in de kinderopvang werkte dat ze de vrouwelijke prietpraat op haar vroegere werk mist. Niemand op kantoor vraagt haar nu hoe haar weekend was, hoe het met haar kinderen gaat. En als een medewerker het vraagt, kan ze er niet te veel over uitweiden, want haar man is ook hun baas.

Het kan een reden zijn dat de Vrouwen-VIP-dagen zo populair zijn. Veel vrouwen denken de eerste keer: moet ik daar nu heen, al die vrouwen bij elkaar? Toch blijken ze na die eerste keer vaak geen editie meer over te slaan. Het warme bad, de herkenning en het uitwisselen van ervaringen in datzelfde schuitje maken het een fijne uitlaatklep. Er ontstaan jarenlange vriendschappen door. “Ik ben er jaloers op”, lacht Ellen. “Dat je met mensen uit de dezelfde sector tijd kunt doorbrengen, waarin je wordt geïnspireerd door de thema’s die aan bod komen, dat je op jezelf kunt reflecteren en dat je wordt verwend, dat is een fantastisch concept. Het is niet te soft, het mag ergens over gaan. Ik zou willen dat er ook zoiets was voor vrouwen in mijn sector.”

Misschien is dat juist wat cumelavrouwen samenbrengt en wat hen karakteriseert: de cumelavrouw verbindt. Zonder de mannen te kort te willen doen: de cumelavrouw vraagt naar de mensen, ze heeft oog voor het sociale aspect, ze creëert een dialoog. Die verbindende rol op het cumelabedrijf is misschien wel haar allergrootste toegevoegde waarde en daar mag ze trots op zijn.