Agrarisch loonbedrijven lijden verlies door droogte

Het jaar 2018 zal de boeken ingaan als het jaar van de grote droogte. Het neerslagtekort liep in augustus en september op tot rond de 300 millimeter. Er waren regionaal grote verschillen, maar vooral op de zandgronden in het Zuiden en het Oosten was het extreem droog, al kleurde het landschap in heel veel gebieden geel. Het effect daarvan is terug te zien in de voorlopige resultaten van de cumelabedrijven over 2018 na het verwerken van de resultaten van 81 bedrijven in Cumela Kompas Analyse. De ervaring uit het verleden laat zien dat dit een goede basis is om een uitspraak te doen over het resultaat van de bedrijfstak. Bedrijfseconomisch adviseur Dieuwer Heins van Cumela concludeert dat de resultaten min of meer vergelijkbaar zijn met die van het jaar 2017. De omzet steeg, maar dat geldt ook voor de kosten. Het uiteindelijke resultaat bleef ongeveer gelijk. Bij vijftig procent van de eerste 81 deelnemers daalde het resultaat, bij de andere vijftig procent verbeterde het resultaat. Bij de bedrijven met een gedaald bedrijfsresultaat zitten opvallend veel agrarische loonbedrijven. Het voorlopig resultaat van de agrarische loonbedrijven daalde dan ook.

Effect extreme droogte
Volgens Dieuwer Heins zien we het effect van de droogte terug in de voorlopige resultaten van de cumelasector. “Met name de agrarische loonbedrijven hadden last van de zeer droge omstandigheden. In veel gebieden werden twee tot drie sneden gras minder geoogst. Dat heeft een direct effect op de omzet van de bedrijven in het agrarische werk. Ook de maïsgroei stagneerde volledig, met als gevolg dat de maïsoogst in ongeveer de derde week van september al klaar was.”

In de cijfers zien we dit effect duidelijk terug. In de cumelasector steeg de omzet in 2018 gemiddeld met 8,8 procent, terwijl de omzet in het agrarisch loonwerk slechts één procent hoger lag dan het jaar ervoor. Dat de omzet toch steeg, kan volgens Heins komen doordat bedrijven het tarief hebben aangepast. “Het is echter duidelijk onvoldoende om de gestegen kosten te compenseren. Dat is ook terug te zien in het resultaat van de bedrijven. Daar is het verschil vergelijkbaar. In de cumelasector als totaal bleef het rendement min of meer gelijk met 3,0 procent van de brutomarge, terwijl dit in 2017 3,1 procent was (de brutomarge is de omzet gerealiseerd met eigen middelen). Bij de agrarische loonbedrijven is dit duidelijk veel negatiever. Daar daalde het rendement van min 0,1 procent in 2017 naar min 1,6 procent vorig jaar.”

Niet overal daling resultaat
Het is ook opvallend dat er bij de agrarische loonbedrijven grote onderlinge verschillen zijn. Bij niet alle agrarische loonbedrijven was namelijk sprake van een daling van het resultaat. Dat is te verklaren doordat sommige regio’s minder last hadden van de droogte. Dat was ook het geval bij de akkerbouwloonbedrijven, die vaak vooral bij het oogsten worden ingeschakeld. Dat werk ging gewoon door, ondanks vaak wel lagere opbrengsten in kilogrammen, en daardoor een betere marge op het werk, doordat er vaak per hectare wordt afgerekend. Zij hadden ook het voordeel van extra werk via bijvoorbeeld het inzetten van de beregeningsinstallatie. De bedrijven die zelf ook akkerbouwmatige teelten uitvoeren, profiteerden ook van de hoge prijzen doordat de prijzen van agrarische producten door schaarste goed waren.

Heins merkt ook dat bedrijven werken aan het verbeteren van hun organisatie. “Op die bedrijven zien we duidelijk dat ze daarvan profiteren door een verbetering van het resultaat.”

Gestegen arbeidskosten
Gemiddeld steeg de omzet van cumelabedrijven dus, terwijl het rendement gelijk bleef. Het betekent dat de kosten ook stegen. In tabel 1 is de winst- en verliesrekening weergegeven voor de cumelabedrijven die in 2017 en 2018 meededen aan de kengetallenvergelijking Cumela Kompas Analyse. Heins licht de belangrijkste zaken die opvallen toe. “We zien dat de arbeidskosten met ruim € 29.000,- per bedrijf stegen. Deels kwam dat doordat er meer mensen in dienst waren, want het aantal fulltime arbeidskrachten (fte) is met 0,5 gestegen. De extra aan omzet waar de sector gemiddeld mee te maken had, is dus vertaald in de inzet van extra arbeidskrachten.

Een ander deel komt door de verhoging van de lonen door zowel de cao LEO als die van andere sectoren, zoals de bouw en het transport. Toch is Heins tevreden over de resultaten die de bedrijven wisten te boeken. “Al met al is de arbeidsefficiency wel verbeterd. De verhouding arbeidskosten tot de brutomarge was in 2017 42,7 procent en daalde naar 41,7 procent."

Hogere brandstofkosten
Een andere ontwikkeling zien we bij de machine- en brandstofkosten. Terwijl de arbeidskosten in verhouding tot de brutomarge met één procentpunt daalden, ziet Heins dat de machinekosten met 1,1 procentpunt stegen. "In 2017 waren de machinekosten in verhouding tot de brutomarge 42,3 procent, in 2018 kwamen die uit op 43,4 procent.”

De belangrijkste verhoging van de kosten vinden we terug bij de brandstofkosten. De brandstofkosten per brutomarge komen in 2018 uit op 13,6 procent, waar die in 2017 nog 12,9 procent waren. Gemiddeld gingen de brandstofkosten per bedrijf met bijna € 27.000,- omhoog. De hogere kosten werden natuurlijk voor een deel veroorzaakt doordat er meer werk werd uitgevoerd, maar de gestegen dieselolieprijs speelt een veel belangrijker rol. Volgens de Cumela-brandstofindex was de gemiddelde bruto brandstofprijs, exclusief kortingen, in 2017 nog € 1,02 en in 2018 steeg deze naar gemiddeld € 1,12, een stijging van 9,4 procent. “Vooral daardoor namen de brandstofkosten per € 100,- omzet toe van € 12,90 naar € 13,60”, volgens Heins. 

Gelijk rendement
Bij de overige posten zijn de verschuivingen marginaal, constateert Heins. “Opvallend is misschien nog de toegenomen post huur machines. Wellicht is dat een bevestiging van het signaal uit de markt dat bedrijven meer gaan huren.”

Uiteindelijk komt bij de eerste deelnemers aan Cumela Kompas Analyse de omzet in 2018 uit op gemiddeld € 2.524.682,- per bedrijf. Hiervan blijft, na aftrek van inkoop hulp- en grondstoffen en werk door derden, € 1.804.338,- over aan bruto marge. Onderaan de streep komt het bedrijfseconomisch resultaat in 2018 uit op € 53.683,-. Dit is drie procent van de brutomarge en vergelijkbaar met het resultaat van het jaar ervoor. Gemiddeld een mooi resultaat, maar met de kanttekening dat de agrarische loonbedrijven weer verder in het rood kwamen en nog steeds geen positief bedrijfsresultaat weten te behalen.

Succesvolle aanvraag verruiming tijdelijk krediet
In het najaar waarschuwden de adviseurs van Cumela Advies bedrijven al om tijdig de balans op te maken met betrekking tot de cijfers over 2018. Voor sommige bedrijven dreigde er namelijk een ernstig liquiditeitstekort voor het voorjaar 2019 als gevolg van de gedaalde omzet door de droogte. Diverse bedrijven hebben hiervoor de hulp ingeschakeld van Cumela Advies. In de meeste gevallen dienden de bedrijven een onderbouwd verzoek in bij de bank voor extra tijdelijk krediet. In honderd procent van de aanvragen hebben ze samen met de bank een oplossing gevonden. 

Onder meer voor financieringsaanvragen maakt Cumela Advies gebruik van het Cumela-model financiële planning. Het model is eenvoudig van opzet en geeft ondernemers een beter inzicht in de financiële ruimte van het bedrijf om in de komende jaren te investeren. Wil jij informatie over het Cumela-model financiële planning of ook aan de slag met dit model, neem dan contact op met de Cumela Ondernemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 00, jouw bedrijvenadviseur of de bedrijfskundig adviseur, specialisme financieringen ([email protected]).