De berekeningen zijn gemaakt met hetzelfde model als waarmee het RIVM de stikstofdepositie in Nederland berekent. Alleen zo ontdekten onderzoekers Geesje Rotgers en Richard Zijlstra daarbij is niet de depositie in de Natura 2000 gebieden bepaalt, maar de depositie over heel Nederland. Dus hoeveel stikstof daalt er neer op boerenland, hoeveel komt er in natuurgebieden, maar ook hoeveel valt er in de berm, in volkstuintjes en bijvoorbeeld stadsparken. In bermen en stadsparken komt dat natuurlijk hoofdzakelijk van verkeer en industrie liet onderzoeker Zijlstra zien. Op boerenland is dat van de landbouw en komt ook veel van de landbouw ontdekte Rotgers. “Maar is dat erg kun je je afvragen. Want op boerenland is stikstof juist nuttig.”
Hoewel niemand bij het RIVM dat wilde bevestigen, denken de onderzoekers van het Mesdagfonds dat de grafiek die Remkes in zijn eerste rapport gebruikte afkomstig is van deze berekening. “Dan is het logisch dat de landbouw een grote bijdrage heeft, want het gaat om een grote oppervlakte waar veel stikstof neerkomt die ook uit de landbouw komt omdat vooral ammoniak zich maar heel beperkt verplaatst.”
Eigen berekening
Voor het Mesdagfonds was dit aanleiding om een eigen berekening te maken van de neerslag van stikstof in de Natura 2000 gebieden. “Daar gaat het tenslotte om in het huidige stikstofbeleid” stelt Rotgers. “We nemen allerlei maatregelen om de emissie in die gebieden te beperken. Maar dan moet je wel weten waar de stikstof vandaan komt en van welke sectoren.”
De afgelopen maand hebben ze daarom uitgebreide berekeningen gedaan, hoeveel stikstof er nu neer daalt in de Natura 2000 gebieden. Op dezelfde manier als het RIVM rekent en met hetzelfde model. Daarbij werd telkens gekeken naar de bijdrage van verschillende sectoren. Dus hoeveel komt er van het verkeer, hoeveel van de industrie, hoeveel van de landbouw en alle andere sectoren waar het RIVM de emissie van heeft bepaald.
Het levert verrassende beelden op. Dan zie je dat natuurgebied het Twiske, net boven Amsterdam vooral last heeft van industrie en bedrijvigheid in kantoren, zeg maar de overheid. Samen met het verkeer bepaalt dat de neerslag in dat gebied. Uiteindelijk hebben Rotgers en Zijlstra berekend wat al die beelden gezamenlijk betekenen voor de natuurgebieden. “Dan blijkt dat de bijdrage van de landbouw maar 23 procent is. Verkeer is een veel grotere boosdoener met 43 procent. Nummer drie is het buitenland.
De bouw blijkt in deze berekening maar 0,1 procent van de stikstofneerslag in de Natura 2000 gebieden te veroorzaken. “Het is dus volkomen onterecht dat deze sector bijna stilgelegd is na de uitspraak van de rechter in het PAS-dossier. Er zijn volkomen draconische maatregelen genomen die geen enkel effect hebben,” aldus Zijlstra. Hij rekende voor dat er met de genomen maatregelen nu al ruimte is om 60 jaar alle bouwactiviteiten voort te zetten. Waarbij Rotgers opmerkt dat de bouw helemaal niet stilgezet had hoeven te worden. “De uitstoot van die bedrijven zit al in het model, dus telt nu al mee. Bij nieuwe projecten is dus helemaal geen sprake van nieuwe extra uitstoot. De bouw leidt dus ten onrechte miljoenen verlies.”
Landbouw gehalveerd
In deze berekening is de invloed van de landbouw gedaald naar 23 procent. “Daarmee hebben we de halvering van de landbouw al bereikt,” sneerde Vogelaar richting Tjeerd de Groot van D66 en Jesse Klaver van Groen Links die maar blijven hameren op een halvering van de veestapel.” Veel belangrijker dan deze conclusie vindt Rotgers de conclusie dat je niet 1 op 1 kunt zeggen dat vermindering van het aantal bedrijven de natuur helpt. “Wij hebben gekeken wat het effect is van een gewoon veehouderijbedrijf. Saneer je een bedrijf met 100 koeien op 1 km van een natuurgebied dan vermindert de neerslag daar met 1400 kg. Dat is in de natuurgebieden dan nog 1,2 mol op een totale depositie van 1700. Een schamele winst van 0,07 procent.” Dit is volgens haar zo laag omdat veel stikstof uit de veehouderij dicht in de omgeving neer slaat.
Verkeer grootste veroorzaker
In de berekening van het Mesdagfonds is het verkeer de grootste veroorzaker van de depositie in Natura 2000 gebieden. Dat is volgens deze berekening goed voor 41 procent. Een flink deel daarvan komt in natuurgebieden van de scheepvaart bleek uit de berekening. Onderzoeker Zijlstra verklaart dit uit de grote emissie van binnenvaartschepen. “Veel rivieren zoals de Maas, Rijn en IJssel lopen langs de natuurgebieden. De uitstoot daarvan slaat direct in de omgeving neer.” De derde grote factor is de emissie vanuit het buitenland. Dit is in het nieuwe model 18 procent.
In haar toelichting concludeerde Rotgers dat door het baseren van het beleid op een verkeerde presentatie van de cijfers van Remkes er nu ondoordachte en zeer dure maatregelen worden genomen. “We trekken 350 miljoen uit om bedrijven op te kopen, maar weten niet wat de invloed is op de stikstofdepositie daar. Wil je echt resultaat dan moet je vooral kijken waar het vandaan komt en welk aandeel dat ene bedrijf dan heeft. Daarom zijn we blij dat de Universiteit van Amsterdam eindelijk gaat kijken waar ammoniak uit de veehouderij precies neerslaat en dat ze in natuurgebieden gaan kijken waar de stikstof die daar neer slaat vandaan komt.”
Teun Jansen binnen Cumela als beleidsmedewerker druk bezig met het stikstofdossier, is blij met de vaststelling van het fonds dat de bouw ten onrechte nagenoeg is stil gelegd. “Alleen ik ben bang dat dit niet zal helpen. Het is een politieke kwestie geworden waar partijen zich in ingegraven hebben.” Hij onderschrijft de stelling van het fonds dat het belangrijk is om te kijken waar depositie vandaan komt en niet alleen naar de landbouw te wijzen.”
Het Mesdagfonds wil de resultaten van het onderzoek breed bekend maken en start daarvoor nog deze week een mediacampagne. Ook Cumela heeft daaraan een bijdrage geleverd.
