“Voorlichting geven”, zeggen Leonardo Veen en Robert Veldhuizen als ze het over een belangrijk element van hun werkzaamheden hebben. Een onverwacht antwoord, dat meteen aangeeft dat een inspecteur veel meer is dan alleen de persoon die boetes uitdeelt. “Ik kom graag bij ondernemers vertellen hoe het zit”, zegt Veldhuizen. “Zo voorkom je dat het milieu onnodig wordt belast en dat ze boetes krijgen. Nog liever vertellen we het verhaal ook aan medewerkers, omdat zij uiteindelijk degenen zijn die wij zien als we op pad gaan en controles uitvoeren.”
Het gebeurt vaak dat ze pas met ondernemers in contact komen nadat er tijdens controle overtredingen worden geconstateerd. “Omdat bij de meeste ondernemers het werken met grond hun ‘core business’ is, moeten we volgens de normen van de landelijke handhavingsstrategie de overtreding inschalen in categorie C: calculerend, bewust belemmerend en/of risico nemend. Dat leidt vaak tot een zwaardere sanctie, zoals stilleggen en verscherpt toezicht”, zegt Veen. Het betekent dat wanneer de mannen tijdens de controles overtredingen zien het grote gevolgen kan hebben voor de ondernemer. “Vaak ontstaat daarna pas een goed contact en weten ondernemers ons met vragen te vinden, maar liever voorkomen we met voorlichting dat handhaving nodig is.”
Praktische adviezen
Aangekomen bij de grondbank van cumelabedrijf Westra in Franeker maakt het gesprek tussen de toezichthouders en ondernemer Mathijs Westra, waarin adviezen worden gegeven, meteen duidelijk hoe waardevol een goed contact kan zijn. Westra waardeert de adviezen, maar heeft ook wel eens met hen te maken gehad omdat er een fout werd gemaakt. “Als we een fout maken, moet je die corrigeren en daar niet te moeilijk over doen”, zegt de ondernemer.
Wat zijn de fouten die de twee toezichthouders vaak tegenkomen? “De drie meest gemaakte overtredingen: er is geen melding gedaan bij het Meldpunt bodemkwaliteit, de transportdocumenten ontbreken of zijn onjuist ingevuld en verschillende kwaliteiten grond worden met elkaar samengevoegd terwijl dat niet mag.”
Wanneer de mannen overtredingen zien, kan dat grote gevolgen hebben voor de ondernemer
Aangekomen bij een park in Harlingen blijkt er juist die dag weinig transport plaats te vinden. “Hier ligt grond met de kwaliteitsklasse industrie, Die is vrijgekomen uit een gebied iets verderop, waar gebiedsontwikkeling plaatsvindt. Daar is weer grond toegepast die is vrijgekomen bij werkzaamheden in een woonwijk in Harlingen. Drie losse projecten, maar dankzij de meldingen wisten we wat er ging gebeuren en konden we contact opnemen met de betrokken partijen om ze te adviseren elkaar te helpen. Zo is alle grond met zo min mogelijk transportbewegingen, en dus kosten, op de juiste manier toegepast”, geeft Veldhuizen als toelichting.
Meekijken en helpen
“Een melding bij het Meldpunt bodemkwaliteit stelt ons in staat om mee te kijken en waar nodig te helpen”, zegt Veen. Een melding moet worden gedaan wanneer grond wordt toegepast of tijdelijk wordt opgeslagen, zelfs als het schoon straatzand is. Het doen van een melding kan een ondernemer een hoop narigheid besparen. “En doe dat ook als je grond op een hoop legt met de bedoeling het weer toe te passen op dezelfde locatie, want zodra de grond is ontgraven en er geen melding is gedaan, is de bodemkwaliteitskaart niet meer van toepassing als erkende kwaliteitsverklaring en is de partij van onbekende kwaliteit en herkomst. Nog zo’n hardnekkig misverstand: de aanduiding ‘voldoende onderzocht’. De ondernemer ziet dit als onverdachte grond, maar het betekent alleen maar dat de verontreiniging bekend is. Wat de verontreiniging dan is, weet hij niet.”
Het doen van een melding kan een ondernemer een hoop narigheid besparen
“Alleen wanneer vrijgekomen grond of bagger op hetzelfde landbouwbedrijf, op grond met hetzelfde gewas wordt toegepast, is er geen melding nodig”, zegt Veldhuizen. “Wetgeving is soms te generiek”, erkent hij, want tegen een achtergrond van teeltrotatie en zorg voor de bodem klinkt de laatste toevoeging aan de regel een beetje overdreven.
Aangekomen bij Park Westerzeedijk wordt de blik van Veldhuizen getrokken door de oever van wat straks een brede waterpartij gaat worden. Er wordt gebeld met de aannemer, want het lijkt erop dat er asbest in de grond zit. Dat er her en der wat puin in de grond zou zitten, was bekend, maar nu wordt het zekere voor het onzekere genomen. “Daarom is het goed om regelmatig bij een project te gaan kijken en contact te onderhouden met de aannemers.”
Bij twijfel onderzoeken
Iets verderop liggen de partijen grond, alle voorzien van een bord en bij elkaar wat bij elkaar hoort. “Zo hoort het”, zegt Veldhuizen. “En weet je niet wat de kwaliteit van de grond is, onderzoek het dan”, is zijn advies. Bij Westra hadden ze voor de zekerheid een dergelijke partij apart gestort, maar wel op een betonnen ondergrond. “Doe je dat niet en er blijkt vervuiling in de partij te zitten, dan moet je ook nog de onderliggende bodem gaan onderzoeken en misschien gaan afgraven”, legt de toezichthouder bodem uit.
“Deel deze informatie met je machinisten”, raden zowel Westra als de toezichthouders bodem andere ondernemers aan. “Het gebeurt te vaak dat een machinist in zijn ijver en met alle goede bedoelingen een aantal partijen grond bij elkaar gooit om ruimte te maken”, zegt Veen. “Dan heb je een probleem, want zomaar verschillende partijen samenvoegen mag niet. Net zoals het belangrijk is om uit te leggen waarom er zorgvuldig met asbestcementleidingen moet worden omgegaan en meldingen noodzakelijk zijn.”
‘Eigenlijk moet een chauffeur pas gaan rijden wanneer de papieren volledig zijn’
Laat partijen grond ook nooit zo maar ‘open en bloot’ achter. “Sluit als het kan het terrein af of plaats een hek. Te vaak worden er zo maar partijen grond gedumpt en dan zit jij met de problemen. En laat nooit, zelfs als het om een goede vriend gaat, zo maar grond op je terrein storten. Je zult niet de eerste zijn die vervolgens zwaar vervuilde grond moet afvoeren.”
Ten slotte raden ze ondernemers aan om op een papiertje, in Excel of misschien nog uitgebreider, een splitsingsregister bij te houden wanneer een partij grond op verschillende locaties wordt toegepast. “Dit ontbreekt vaak door onbekendheid, maar het is wel verplicht.”
Voorlichting
Dan dient er zich toch een vrachtwagen aan om te controleren. Deze chauffeur heeft zijn transportdocumenten in orde en mag weer doorrijden. “Vaak zien we dat ze of ontbreken of niet juist zijn ingevuld. Bij dit laatste kijken we of dit ter plaatse kan worden aangepast en dan kan de chauffeur misschien weer doorrijden, maar als ze er helemaal niet zijn, volgt een boete. Eigenlijk moet een chauffeur pas gaan rijden wanneer de papieren volledig zijn.”
Er zijn nog veel meer praktische tips die de mannen graag delen met ondernemers. “Ze mogen ons daar altijd over bellen, maar wij komen ook graag langs om voorlichting te geven. Daarvoor hoeven ze alleen maar contact met hun omgevingsdienst op te nemen.”
