Welke acties lopen er op dit moment bij Cumela?
Cumela heeft zitting in de ministeriële Taskforce PFAS. Hierin werken verschillende partijen samen om regio-overschrijdende knelpunten in grond en baggerwerk op te lossen. Cumela werkt daarnaast intensief samen met collega branche-organisaties en VNO-NCW om te zorgen dat het ministerie zo snel mogelijk met een werkbaar handelingskader voor PFAS komt. Loop je tegen praktijkproblemen aan of is er onduidelijkheid over de interpretatie van de regels, bel dan naar de ondernemerslijn van Cumela.
Als grond vervalt aan de aannemer, vanaf welk moment word je als aannemer eigenaar van de grond?
Wanneer de opdrachtgever de eigenaar van het perceel is, is hij ook de eigenaar van de grond op het perceel. Als in het bestek staat dat de grond vervalt aan de aannemer, betekent dit dat de aannemer eigenaar wordt van de grond wanneer hij het afgraaft van zijn oorspronkelijk plek. Voor het laten overgaan van het eigendom is namelijk vereist dat de grond wordt geleverd aan de aannemer en dat hij over de grond kan beschikken. Dus zolang de grond nog niet ontgraven is, is het nog in eigendom van de opdrachtgever.
Geldt er voor het transport of toepassen van maximaal 50 kubieke meter grond een vrijstelling op PFAS-onderzoek?
Hier worden zaken door elkaar gehaald. Het toepassen van partijen grond of baggerspecie moet worden gemeld via het Meldpunt Bodemkwaliteit. Het toepassen van schone (AW) grond of baggerspecie in hoeveelheden kleiner dan 50 kubieke meter is hiervan vrijgesteld. Deze vrijstelling staat echter los van het Tijdelijk handelingskader. Van elke te transporteren of toe te passen partij grond moeten, ongeacht de hoeveelheid, de PFAS-waarden vooraf bekend zijn. De kans bestaat anders dat (te) zwaar vervuilde grond wordt getransporteerd of toegepast.
Wat betekent dit in de praktijk?
Dat betekent dat vanaf 8 juli 2019 grond of baggerspecie die wordt toegepast, moet worden onderzocht op PFAS. Voor GenX geldt dat alleen onderzocht en getoetst hoeft te worden als de partij verdacht is voor deze stof.
Wanneer komt er een definitieve richtlijn?
De handreiking die nu is verschenen en op 1 december is aangepast, is een tijdelijke regeling. Er lopen tot eind 2020 nog een aantal belangrijke onderzoeken naar PFAS. Deze onderzoeken gaan over Bio-accumulatie (ophoping in organismen), uitlooggedrag en mobiliteit van PFAS. Met ander woorden: hoe snel komen PFAS in diepere bodemlagen en grondwater? De uitkomsten van deze onderzoeken bepalen mede hoe een definitieve richtlijn eruit gaat zien. Naar verwachting is eind 2020 een definitieve regeling klaar. Het ministerie verwacht ook dat dit onderzoek meer duidelijkheid geeft over mogelijke reinigingsmethoden.
Hoe zit het met het lokaal beleid?
De handreiking, die is gepubliceerd, geldt in principe voor heel Nederland. Lokale overheden kunnen afwijkende lokale normen vaststellen. Deze kunnen zowel strenger als soepeler zijn. Minder strenge normen kunnen toegepast worden als de huidige achtergrondwaarden in dat gebied al hoger zijn. Er zijn enkele gemeenten die hiervan al gebruik hebben gemaakt. Het uitgangspunt blijft altijd dat de bodemkwaliteit niet slechter mag worden. Veel lokale overheden zijn bezig met het actualiseren van hun bodemkwaliteitskaarten. Je kunt via de link op de site van het Expertisecentrum PFAS inzien welk bodembeleid en normen gemeenten hanteren.
Hoe zit het met het baggeren van watergangen?
Een watergang is doorgaans niet zwaarder met PFAS belast dan de bodem die er direct naast ligt. Daarom mag baggerspecie op de kant gezet worden zonder dat overal gemeten hoeft te worden. Wel moeten er een aantal representatieve metingen worden gedaan. Daarmee kan het onderhoud van watergangen door de waterschappen wel doorgaan.
Hoe zit het dan met de bodemkwaliteitskaart?
Bij het gebruik van de (water)bodemkwaliteitskaart, milieuhygiënische verklaringen, erkende kwaliteitsverklaring en fabrikant eigen verklaring hoeft niet direct aanvullend onderzoek op PFAS plaats te vinden. Tot 1 oktober 2019 was het toegestaan om bij een voorgenomen toepassing gebruik te maken van deze milieuhygiënische verklaringen, zonder dat daarbij specifiek op de aanwezigheid van PFAS was gelet.
Als de (water)bodemkwaliteitskaart nog geen data bevat over het voorkomen van PFAS, geldt dat vanaf 1 oktober 2019 de verplichting is om bij een voorgenomen toepassing aanvullend op PFAS te onderzoeken. Steeds meer lokale overheden hebben PFAS-onderzoek afgerond en hun bodemkwaliteitskaart geactualiseerd. Via deze site van het Expertisecentrum PFAS kunt de de laatste stand van zaken per lokale overheid inzien.
Opslag, reinigen of storten?
Grondbanken en inrichtingen van erkende verwerkers van grond en baggerspecie kunnen volgens hun huidige vergunningen en certificering niet altijd PFAS houdende grond ontvangen. Het is zaak dat deze inrichtingen hun vergunningen laten aanpassen. De Staatssecretaris spoort de overheden en inrichtingen aan hier proactief mee aan de slag te gaan.
Wat staat er in de ministeriële handreiking?
Vanaf 8 juli 2019 heeft het ministerie voorlopige toepassingsnormen voor PFOA en voor andere PFAS (waaronder PFOS en GenX) vastgesteld. Op 1 december 2019 zijn deze normen aangepast. Deze voorlopige toepassingsnormen zijn vastgesteld voor de functieklassen uit het besluit bodemkwaliteit. Het handelingskader dat de minister heeft gepubliceerd beoogt de stagnatie van projecten en daarmee gepaarde maatschappelijke kosten op te heffen. Tegelijk wil de overheid geen risico’s lopen doordat met PFAS verontreinigde gronden naar minder belaste gebieden wordt gebracht. Dat verklaart de lage normen die het ministerie nu hanteert. Toepassingsnormen voor het toepassen van grond en baggerspecie op de landbodem boven grondwaterniveau(1) (in µg/kg d.s.)
In het huidige besluit bodemkwaliteit wordt het “stand still” principe gehanteerd. Dat wil zeggen dat de kwaliteit van de grond of bagger die wordt toegepast geen lagere kwaliteit mag hebben dan de landbodem waar dit wordt toegepast. Zo wordt de bestaande bodemkwaliteit gewaarborgd. Voor stoffen waarvoor geen normen zijn vastgesteld, wordt uitgegaan van een bepalingsgrens; de aanwezigheid van deze stof in de grond of bagger betekent dan in de meeste gevallen dat het niet is toegestaan deze toe te passen. Het RIVM heeft 28 november landelijke achtergrondwaarden gepubliceerd.
Wat is de aanleiding voor regelgeving?
De overheid heeft een zorgplicht om zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) uit het milieu te houden. Aan de voorkant betekent het dat de overheid een preventieve taak heeft om te voorkomen dat de ZZS in het milieu terechtkomen. Aan de achterkant(beheer) heeft de overheid als taak verontreinigingen te beheersen en op te lossen.
Vanwege het ontbreken van toepassingsnormen voor PFAS houdende grond en baggerspecie stagneren projecten, waarbij deze vrijkomen, omdat grond niet kan worden afgezet.
Waarom zijn PFAS schadelijk?
Sinds 2000 blijkt uit veel wetenschappelijk onderzoek dat PFOA en PFOS schadelijk zijn voor mens en milieu. De stoffen breken niet af in het milieu en hopen zich op in allerlei organismen in de voedselketen en in het watermilieu. Van sommige PFAS stoffen is aangetoond dat ze toxisch zijn. Door de grote schaal waarin de stoffen zijn toegepast over tientallen jaren en de slechte afbreekbaarheid komen ze veel voor in het milieu.
PFAS: wat zijn dat?
PFAS (de Per- en PolyFluorAlkyl Stoffen) is een verzamelnaam van een veelomvattende stofgroep, waarvan PFOA, PFOS en GenX de meest bekende stoffen zijn. Overigens bestaan meer dan zesduizend verschillende stoffen die tot deze groep behoren.
Vanaf de 60-er jaren zijn dit soort stoffen ontwikkeld voor toepassingen in industrie en alledaagse huishoudelijke producten, zoals verf, pannen, kleding en cosmetica. Vanwege de unieke eigenschappen zijn deze stoffen zeer geschikt in olie- en waterafstotende producten en zijn ze hitte en zuurbestendig. PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) werd toegepast in blusschuim dat is gebruikt door luchthavens, brandstofdepots en boorplatformen. PFOA (perfluoroctaanzuur) was onder andere een hulpstof bij de productie van teflon.
Inmiddels is het gebruik van PFOS en PFOA wettelijk verboden in Nederland voor de meeste toepassingen.
Komt de (vervuilde) bagger uit het buitenland komt nu ook niet meer ons land in om onze plassen mee vol te storten?
Dat klopt, de huidige PFAS-regelgeving geldt ook voor bagger en grond uit het buitenland.
Hoe zit het met de graafdieptes met een meter. Wat was daar de regelgeving van?
In eerste instantie werd door het ministerie gemeld dat ongeroerde grond onder een meter onverdacht is voor PFAS en daarom niet onderzocht hoeft te worden. Inmiddels is dat aangepast en is er geen diepte aangegeven waarop een bodem onverdacht is. Bekijk ook deze website.
Is er ergens pfas-vrije grond?
In een enkel geval wijst analyse uit dat grond PFAS vrij is. Echter is dit een uitzondering.
Zal de norm binnenkort aangepast worden?
In het najaar van 2020 komt een definitief handelingskader. Wij verwachten daarin andere normen, onder andere gediffentieerd naar functiebodemklassen.
Is er al iets bekend over de extra kosten voor het aannemen van grond bij grondbanken en de tijd die het in beslag neemt om de onderzoeken te doen?
Over het algemeen hebben grondbanken hun tarieven verhoogt vanwege hogere analysekosten en moeilijker afzetmogelijkheden. De doorlooptijden voor analyse zijn wisselend van een paar werkdagen tot langer.
Is aangetoond wat de gevaren voor de volksgezondheid zijn?
Voor een aantal soorten PFAS is het vermoeden dat ze mogelijk kankerverwekkend zijn. Bij chronische blootstelling treden lever-, long- en voortplantingproblemen op. Op dit moment (oktober 2019) is het RIVM bezig om de grenswaarden voor gezondheid te onderzoeken. Ze verwachten hier aan het eind van 2019 mee klaar te zijn.
Naast PFAS is nu ook het stikstofbeleid een probleem, wat kan Cumela doen?
Cumela is druk bezig met beide dossiers. Zowel PFAS als Stikstof heeft prioriteit in de belangenbehartiging. We zijn op hoog niveau betrokken bij onderhandeling en advies bij het ministerie en de politiek.
Wanneer zijn de bodemkwaliteitskaarten bijgewerkt?
Dat verschilt per gemeente of omgevingsdienst. Sommige gemeenten hebben hun bodemkwaliteitskaarten al aangevuld met PFAS onderzoek. Andere gemeenten zijn nog niet zover. Het kan de moeite lonen om de gemeente en/of de omgevingsdienst te bellen en de noodzaak van actuele bodemkwaliteitskaarten te benadrukken.
Als op de toepassingskaart van de gemeente klasse Wonen staat aangemerkt kan ik daar dan zonder extra onderzoek grond aanbrengen tot de 3-7-3-3 norm?
In functieklasse wonen kan grond met PFAS waarden tot 3-7-3-3 worden toegepast zonder toetsing van de achtergrondwaarden.
Moeten de veroorzakers van de PFAS-schade niet bijdragen aan de kosten, i.p.v. deze af te wentelen op de grondbanken en dergelijke?
PFAS wordt al vele tientallen jaren geproduceerd en toegepast. Het is daarmee een maatschappelijk probleem geworden. Iedereen heeft producten waar PFAS in zit. Het is daarom onmogelijk geworden om schade af te wentelen op bepaalde producenten.
