Wegbeheerders vinden landbouwverkeer vaak een probleem. Gemeenten hebben liever geen landbouwverkeer in hun woonkernen. Waterschappen hebben liever geen landbouwverkeer op hun smallere 60-kilometerwegen. Provincies en Rijkswaterstaat hebben landbouwverkeer liever niet op hun 80-kilometerwegen en ook niet op hun smallere parallelwegen, waar vaak veel (groepen) fietsers rijden. Wegbeheerders zien dus het liefst dat landbouwverkeer op de wegen van collegawegbeheerders gaat rijden. Dat is natuurlijk geen oplossing en vraagt om actie.
Kwaliteitsnetwerk
Op 8 juli 2011 hebben Provinciale Staten van Zeeland het Kwaliteitsnetwerk Landbouwverkeer Zeeland ingesteld. Dit netwerk is nu dus bijna acht jaar in gebruik. Ook buiten de provincie Zeeland is inmiddels een aantal landbouwnetwerken ontwikkeld.
Landbouwverkeer afwikkelen met behulp van een kwaliteitsnetwerk heeft een paar belangrijke voordelen:
- Door tijdens de opzet en na ingebruikname van het netwerk input te blijven vragen van de belanghebbenden creëer je draagvlak en begrip.
- Vanwege het intensieve contact worden zienswijzen in een vroeg stadium besproken, wat leidt tot minder vertraging in de procedures.
- Door er regelmatig samen naar te kijken, ontstaat er structuur in de aanpak en grip op de knelpunten. Dit is een uitermate efficiënte manier van werken.
Zeeland is een agrarische provincie, dus rijdt er veel agrarisch verkeer. De verwachting is ook dat het landbouwverkeer in de komende jaren verder zal groeien. Twee ontwikkelingen liggen hieraan ten grondslag: de schaalvergroting in de landbouw en de tendens naar specialisatie en nieuwe producten. Tegelijkertijd groeit, met name in de zomer, het auto- en fietsverkeer op het platteland, dit vanwege het toenemende aantal toeristen dat Zeeland bezoekt.
Aanpak
Begeleid door een verkeerskundig adviesbureau hebben vertegenwoordigers van de betrokken wegbeheerders en van Cumela en ZLTO het netwerk van landbouwroutes in kaart gebracht. Per eiland is met de kaart op tafel door loonwerkers en landbouwers op de kaart ingetekend waar ze knelpunten en verkeersonveilige situaties ervaren. Hierbij is ook zoveel mogelijk rekening gehouden met verkeersintensiteiten en toekomstige ontwikkelingen (bijvoorbeeld de bouw van een graanontvangstpunt). In aparte bijeenkomsten is ook afstemming gezocht met zaken als ruimtelijke ordening, landschap, milieu, economie, recreatie en toerisme. In zo’n aanpak is het belangrijk om los te komen van de eigen belangen en te stoppen met denken in termen van eigen wegen, maar de belangen van de weggebruikers en de inwoners (woonkernen) centraal te stellen. Dat wil zeggen: gezamenlijk problemen te inventariseren, die vervolgens ook gezamenlijk te analyseren en gezamenlijk gebiedsgewijs te zoeken naar de beste oplossing. Hier is dus overlegd op basis van een zogenaamd poldermodel. Een belangrijk voordeel van deze manier van aanpakken is dat er een breed draagvlak voor de resultaten ontstaat.
Knelpuntenlijst
Binnen het vastgestelde netwerk zijn vervolgens de belangrijkste probleempunten vastgesteld. Op basis van objectieve criteria is een nadere prioritering aangebracht en is bepaald welke knelpunten als eerste zouden kunnen worden opgepakt. Dit leidt tot een knelpuntenlijst. Om ervoor te zorgen dat deze knelpuntenlijst up-to-date blijft, is het belangrijk om deze met enige regelmaat te bespreken. In Zeeland is daarvoor de coördinatiegroep logistieke landbouwroutes opgericht. Deze groep bestaat uit de drie grootste wegbeheerders (Waterschap Scheldestromen, provincie Zeeland en Rijkswaterstaat) plus een vertegenwoordiger van zowel CUMELA Nederland als ZLTO. Deze groep overlegt twee tot drie keer per jaar, waardoor nieuwe knelpunten aan de lijst kunnen worden toegevoegd en opgeloste knelpunten worden afgevoerd.
Vooruitzichten
Op dit moment (februari 2019) ligt er een nieuw wetsvoorstel voor registratie en kentekening van (land)bouwvoertuigen te wachten op behandeling. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, heeft dat een paar zeer positieve gevolgen voor het landbouwverkeer. De maximumsnelheid voorgekentekende (land)bouwvoertuigen wordt dan formeel verhoogd naar 40 kilometer per uur. Dat betekent dat er meer wegen kunnen worden opgesteld voor het landbouwverkeer. Meer gebruik door landbouwverkeer van rondwegen rond woonkernen verbetert de verkeersveiligheid en leefbaarheid in die plaatsen. In een landbouwnetwerk zijn eventuele wijzigingen natuurlijk prima in te passen. Met de komst van het kenteken zal daarnaast de afgifte van breedteontheffingen centraal gaan gebeuren door de RDW (afdeling Ontheffingen). Het is natuurlijk nuttig dat de wegen waarop een vrijstelling voor de breedte is gegeven ook netjes op elkaar aansluiten. Ook hier kan een netwerk voor brede landbouwvoertuigen handig zijn.
POP3-regeling
Oplossen van knelpunten in een wegennet kost geld. Dat staat los van het feit of de knelpunten zich in een netwerk bevinden. Een netwerk kan echter leiden tot de verbetering van de leefbaarheid op het platteland. Om de leefbaarheid te bevorderen, zijn door de Europese Unie zogenaamde POP3-gelden beschikbaar gesteld. Sommige provincies overwegen om deze gelden (deels) te gebruiken voor het verbeteren van het landbouwnetwerk. Daarmee los je meer en sneller knelpunten op en verklein je het concurrentievervalsende effect van de POP3-regeling, want van een landbouwnetwerk kunnen zowel agrariërs als loonwerkers gebruik maken.
Niet het enige meer
Het Zeeuwse netwerk was het eerste, maar inmiddels al lang niet meer het enige landbouwnetwerk. Ook zeventien gemeenten in West- en Midden-Brabant hebben gezamenlijk de knelpunten voor het landbouwverkeer in kaart gebracht. Het begeleidende verkeersbureau heeft geadviseerd om gezamenlijk een netwerk voor landbouwverkeer op te zetten en periodiek regionaal overleg (twee keer per jaar) met de diverse belanghebbende partijen ter bespreking van knelpunten en oplossingen te organiseren. Deze aanpak is inmiddels ook bestuurlijk besproken en vastgesteld. Wanneer blijkt dat ook in West- en Midden-Brabant het instellen van een landbouwnetwerk nuttig is, kan de rest van de provincie volgen. En dat is wel een heel mooi vooruitzicht. Een kwaliteitsnetwerk landbouwverkeer is geen wondermiddel, maar wel een prima hulpmiddel om structuur en grip op verkeerszaken te krijgen. Bovendien bevordert het de verkeersveiligheid. Het is de investering in tijd en geld daarmee meer dan waard.
Meer informatie? Bel de Ondernemerslijn: (033) 247 49 99 of mail naar [email protected].
