Gedrag bepaalt in hoge mate de veiligheid, gedrag maakt veiligheid. In organisaties waar onveilig gedrag vertoond wordt, is de kans groot dat dit onveilige gedrag (onbewust) beloond wordt door de organisatie. Maar wat is gedrag? Gedrag begint met het registreren van een prikkel buiten de hersenen die de prikkel registreren. Deze prikkel is dus al gedrag. Deze prikkel wordt verwerkt en ook dat is gedrag. Daarna volgt de reactie het feitelijke gedrag. Het is mogelijk dat de medewerkers het gevaar of risico niet als een dreiging zien of ervaren. Dan voelen zij zich veilig. Zij zijn zich niet bewust van de aanwezigheid van het gevaar of hebben, vertrouwen in de beheersing daarvan. Veel gedragingen gaan onbewust, echter overwegen medewerkers wel degelijk een deel van hun handelingen. Maak veelal onbewust gedrag zichtbaar en bespreekbaar.
Bedrijfsongevallen door menselijk handelen kunnen zijn ontstaan door onvoldoende kennis, het niet werken volgens de voorschriften of door concentratieverlies. Alleen kennis overdragen is onvoldoende voor het beïnvloeden van het gedrag. Een groot deel van het gedrag is geen bewust gedrag maar onbewust gedrag dat routinematig plaats vindt. De rol van leidinggevende is van groot belang bij het beïnvloeden van het gedrag. De leidinggevende heeft een voorbeeldfunctie en zal het veilige gedrag ook moeten vertonen. Laat leidinggevenden, medewerkers die een veilig en gezond gedrag vertonen, een compliment geven. Ga het gesprek aan met medewerkers om belemmeringen en weerstanden te achterhalen zodat deze besproken en behandeld kunnen worden.
Wat kun je doen op het vlak van gedragsverandering:
1. Het bepalen en in kaart brengen van concreet onveilig gedrag en het doelgedrag
Het is van belang dat oplossingsrichtingen goed aansluiten bij de werksituatie en de cultuur binnen het bedrijf. Breng in kaart wat zijn de onveilige en gewenste gedragingen.
2. Check de drie noodzakelijke factoren om medewerkers te bewegen:
- Motivatie: wil iemand het?
- Capaciteit: kan iemand het?
- Gelegenheid: laten omstandigheden het toe?