De stikstofaanpak vastleggen en daarmee in 2030 een reductie van de stikstofuitstoot met 26 procent realiseren, dat is het streven van Schouten in de nieuwe stikstofregelgeving. Daarmee hoopt ze sectoren die al geraakt werden door de stikstofimpasse en nu ook nog eens klappen krijgen van de coronacrisis toch ruimte te geven. "Eerst stikstofruimte winnen, pas dan weer beperkt uitgeven", is hierin het nieuwe credo. Tegelijkertijd heeft het kabinet zich de verplichting opgelegd ervoor te zorgen dat in 2030 de helft van de hectares natuur in stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden weer op een gezond stikstofniveau zitten en dit doel ook te halen.
Forse stappen
Dit betekent dat er in minder dan tien jaar forse stappen gezet moeten worden. Om dat te realiseren wordt bijna 3 miljard euro uitgetrokken voor natuurherstel en versterking. Dit vooral om achterstallig onderhoud aan te pakken. "Hier zijn we blij mee", zegt Nico Willemsen, beleidsmedewerker grondverzet en cultuurtechniek bij Cumela. "Dit is een uitdaging die we als sector graag aangaan. Wij hebben de kennis en de machines om dit werk uit te voeren en zo een grote bijdrage te leveren aan het beoogde doel; herstel van de natuur."
In het wetsvoorstel zit een systeem van monitoring en bijsturing van alle maatregelen. Het effect van de bronmaatregelen wordt jaarlijks getoetst en het herstel van de natuur elke twee jaar. Als het nodig is stuurt het kabinet bij kondigt Schouten aan. In de toelichting bij het ingediende wetsvoorstel stelt de minister dat veel van de aangekondigde stappen voortkomen uit de aanbevelingen van het adviescollege Stikstofproblematiek wat onder leiding stond van Johan Remkes.
Stappen zetten
Schouten gaat meer doen dan investeren in natuur. Zo wordt ook gekeken naar de meest effectieve manier om de Natura 2000-doelen te halen. Specifiek wordt hier genoemd dat er gekeken gaat worden naar bepaalde beschermde soorten om te onderzoeken of de plaatsen waar de soorten nu voorkomen wel de meest ideale locaties zijn. In dit onderzoek worden meteen de effecten van klimaatverandering meegenomen. De minister wil daarbij in overleg met Brussel om te kijken of doelen bijgesteld kunnen worden. Dat alles moet volgens haar leiden tot een actualisatie van de nieuwe Natura 2000-beschermingsdoelen.
Gedeeltelijke vrijstelling
Schouten sorteert bij de aanpak al een beetje voor op de eerste te behalen successen en wil de bouw tegemoet komen met een gedeeltelijke vrijstelling van de natuurvergunningsplicht. Het gaat dan alleen om de activiteiten in de bouw- en sloopfase waarvoor een drempelwaarde ten aanzien van de stikstofuitstoot moet gaan gelden. "Deze vrijstelling maakt vergunningverlening voor de aanleg en bouw van onder andere woningen, utiliteit, energieprojecten en activiteiten in de grond-, weg- en waterbouw makkelijker", stelt de minister. Om deze vrijstelling mogelijk te maken reserveert het kabinet in de periode 2021-2030 500 miljoen euro voor stikstofreductie in de bouw en 500 miljoen euro voor aanvullende maatregelen binnen of buiten de bouw. Dat geld wordt onder meer ingezet om te werken aan emissiearme werk- en voertuigen. Daar moeten dan wel stappen in gezet gaan worden, want er vindt een periodieke monitoring plaats om tijdig bij te kunnen sturen als dat nodig is. . “Het is goed dat naast woningbouw, nu ook expliciet de breedte van GWW genoemd wordt", stelt Willemsen. "Bovendien moet de exacte invulling van deze maatregelen nog worden uitgewerkt en zitten we daarbij aan tafel."
Vinden en financieren
Zeer ambitieus," stelt Willemsen over het werken met emissiearme werk- en voertuigen. "Wij onderkennen als sector de noodzaak om op zoek te gaan naar emissiearme machines, maar het zal veel moeite kosten om die te vinden en te financieren. We schatten dat er zeker 150.000 machines zijn die daarbij dan vervangen moeten worden. Zeker voor de grotere machines zijn er nu nog geen economisch haalbare alternatieven beschikbaar. Er zal de komende tien jaar dus veel innovatie nodig zijn om dat doel te halen. Daarin zullen op korte termijn ook strategische keuzes gemaakt moeten worden. Wat kies je als energiedrager voor die machines en hoe zorg je dat dit op de bouwplaats beschikbaar is. Waterstof kan bijvoorbeeld een alternatief zijn, maar dan moet daar ook een hele infrastructuur voor komen. Daarin zal de overheid ook het voortouw moeten nemen om de richting te bepalen en daarna mee te nemen in aanbestedingen. Dat moet ruimte geven voor het investeren in dure machines. Via een investeringssubsidie om aanschaf te stimuleren en hogere tarieven voor schone machines om een gezonde exploitatie mogelijk te maken."
Zorgen zijn er bij Willemsen wel over de grote infrastructurele werken zoals uitbreiding van het wegennet. "Dat zijn de werken die een continue toename van de stikstofbelasting geven tijdens de gebruiksfase. Die zijn niet geholpen met deze gedeeltelijke vrijstelling, maar vergen een vermindering van de stikstofuitstoot elders. Dat kan nog grote conflicten geven met andere sectoren die ook behoefte hebben aan stikstofruimte zoals de landbouw.
Betere mestaanwending
Naast deze bedragen komt er 175 miljoen euro extra beschikbaar voor de agrarische sector om te investeren in duurzame stallen, minder eiwit in veevoer en in betere mestaanwending. Hiervoor geldt dat er pas geïnvesteerd wordt in duurzame stallen wanneer technieken bewezen effectief zijn. Er komt ook geld voor boeren die willen stoppen, maar hoeveel wordt niet genoemd. Het overige geld wordt verdeeld over de industrie, luchtvaart en binnenvaart om te investeren in de best beschikbare technologie voor emissie- en stikstofreductie, walstroomvoorzieningen en elektrisch taxiën voor vliegtuigen.
