Naast deze stikstofcrisis hebben we op dit moment ook te maken met een energiecrisis, woningcrisis, klimaatcrisis, nitraatcrisis, asielcrisis, materiaalcrisis, personeelscrisis en inflatiecrisis. We zitten enorm verstrikt en gegijzeld en de samenleving komt steeds meer onder druk te staan. Het enige goede nieuws in dezen is dat we als mens onder druk het best presteren. Hopelijk zal, als de druk in Den Haag nu ook groot genoeg is, daar een oplossing voor deze spaghetti aan crises worden gevonden. We hebben natuurlijk als BV Nederland vaker voor grote uitdagingen gestaan. Denk bijvoorbeeld aan net na de oorlog, toen er geen eten meer was en Mansholt een plan schreef met de naam ‘Nooit meer honger’. Denk ook aan de watersnoodramp van 1953 in Zeeland, waarna er een ‘Deltaplan’ werd geschreven. Bij deze plannen werden regels ondergeschikt gemaakt aan het realiseren van de doelen.
We zijn in Nederland tot grote dingen in staat, dus dit varkentje zal worden gewassen als we er in elk geval een goed plan voor schrijven, met daarbij de juiste doelen. Op dit moment missen we dat plan en wordt er alleen met miljarden gestrooid om problemen af te kopen. We moeten terug naar de basis en bij het maken van het plan het middel niet verwarren met het doel. Net zoals nu het verminderen van de uitstoot van stikstof als doel wordt verward met de echte opdracht, namelijk het voorkomen van verslechtering van de natuur. Het verminderen van de stikstofuitstoot is daarbij alleen een middel.
Dit doet me denken aan het trekkerkenteken. In dat traject verloren we als organisatie op enig moment ook het gestelde doel uit het oog. Dat was namelijk veilig landbouwverkeer: van de ventweg af, uit de dorpskern en ook niet meer op dat fietspad, maar naar de rondweg en de provinciale weg. Het middel om daar te komen en te worden geaccepteerd door de wegbeheerders was een kenteken. Toen het kenteken echter steeds meer als doel werd gezien, liepen de onderhandelingen vast. Terug naar de juiste focus bracht ons weer op het juiste spoor.
Daarom moet de overheid ook terug naar het doel en zich daarop focussen en niet op het middel. Op het voorkomen van verslechtering van de natuur hebben veel meer factoren invloed dan alleen stikstof. Wat we nu nodig hebben, is een Haagse visionair van het type Mansholt die een masterplan schrijft om ons uit de crisis te leiden. Doel moet zijn het voorkomen van de verslechtering van de natuur en niet de neerslag van 0,7 gram stikstof per hectare per jaar. Dat is veel minder dan één hondendrol per hectare in dat gebied. Als we blijven focussen op dat doel blijven we gevangen in de crisis. We moeten terug naar de realiteit en met een echt plan aan de slag. Doen we dat niet, dan verslechtert niet alleen de natuur, maar verliest de hele maatschappij het geloof in Den Haag en krijgen we ook nog een vertrouwenscrisis.
Wim van Mourik,
voorzitter Cumela
